Irakezen hopen op politiek herstel na rustige verkiezingen

In veertien provincies van Irak werden zaterdag verkiezingen gehouden. Vier provincies in het Koerdische noorden deden niet mee, vooral als gevolg van de controverse over de olierijke regio Kirkuk. In Kirkuk, Dahuk, Arbil en Sulaymaniyah worden later dit jaar verkiezingen gehouden.
De provinciale verkiezingen waren eerder gepland voor 1 oktober vorig jaar. Ze werden uitgesteld vanwege onenigheid over de verkiezingsprocedure in Kirkuk, waar soennitische Arabieren, Koerden en Turkmenen met elkaar in de clinch liggen.
In 2005 werden voor de laatste keer provinciale en parlementsverkiezingen gehouden. Bij die verkiezingen lag de nadruk op het 275 leden tellende Iraakse Nationale Assemblee. De volgende parlementsverkiezingen staan gepland voor eind 2009 of 2010.
De meeste soennitische moslims boycotten in 2005 de verkiezingen vanwege het geweld door Amerikaanse troepen en sjiitische milities. De soennieten zijn mede daardoor nu ondervertegenwoordigd in provinciale raden.
De provinciale raden hebben de macht wetten uit te vaardigen en besluiten te nemen over besteding van geld en wederopbouwprojecten in de provincie. Gouverneurs kunnen in hun provincie ook politiechefs en hoge veiligheidsfunctionarissen aanstellen of ontslaan.
De verkiezingen van 2005 liepen uit op een verhevigde machtsstrijd, sektarisme en grotere verdeeldheid in het land. Deze keer is er een beetje hoop op stabiliteit.

Machtsstrijd

In totaal registreerden zich 502 partijen voor de verkiezingen. Zij vertegenwoordigden 14.431 kandidaten, inclusief 3.912 vrouwen. Er zijn 440 zetels te verdelen. De meeste partijen zijn opgericht na de verkiezingen van 2005.
Deels als gevolg van de soennitische boycot, was lag het politieke leiderschap in de Nationale Assemblee en de provinciale raden vooral in handen van sjiieten. Maar was de soennitische deelname aan de verkiezingen in 2005 nog ongeveer 2 procent, nu schatten sommigen die op ongeveer 60 procent.
Hoewel er geen accurate cijfers beschikbaar zijn, is ongeveer 60 procent van de Iraakse bevolking sjiitisch, 20 procent soennitisch en 20 procent soennitsch-Koerdisch. Irak telt ongeveer 26 miljoen inwoners.
Binnen soennitische groepen rezen conflicten tussen de Iraakse Islamitische Partij (IIP), een islamistische partij die in 2005 wel meedeed aan de verkiezingen en al zetels heeft op provinciaal niveau en de pro-Amerikaanse ‘Awakening Councils’. In sjiitische gebieden, vooral in het zuiden van Irak, wordt nog meer onrust verwacht. Daar strijden rivaliserende sjiitische groepen om de macht.
Stevige concurrentie is er ook tussen de regerende islamistische partijen en de oppositiebeweging van Muqtada al-Sadr (sadristen), die zichzelf als niet-sektarisch beschouwt. Veel analisten verwachten dat de sadristen in het zuiden van Irak en in delen van Bagdad een meerderheid van de zetels zullen winnen. Ook verwachten zij dat de religieuze partijen stemmen zullen moeten inleveren ten gunste van de meer seculiere partijen.

Ontheemden

Ongeveer twee miljoen intern ontheemde Irakezen konden kiezen tussen stemmen in hun oorspronkelijke woonplaats of op de plaats waar ze nu verblijven. Nog eens twee miljoen naar het buitenland gevluchte Irakezen konden niet stemmen.
Tijdens de verkiezingen in 2005 konden Irakezen alleen stemmen op een partij of coalitie. Die partij of coalitie selecteerde vervolgens de parlementariërs. De kiezers wisten dus niet op wie ze stemden. Deze keer werden ‘open lijsten’ gebruikt, waarbij de kiezers op een partij of een individuele kandidaat konden stemmen.