Irakpolitiek van de Verenigde Staten zwemt in contradicties

De laatste en meest spectaculaire contradictie in de Irakpolitiek van de Verenigde Staten betrof de vraag van Bush aan Europese en andere leiders deze week om Irak haar overdonderende schuldenlast te helpen vergeven. Die vraag kwam immers op het moment dat de website van het Pentagon een verbod voor bedrijven uit deze landen aankondigde om mee te dingen naar reconstructiecontracten, samen goed voor meer dan 15 miljard euro.

Het hoeft weinig betoog dat de boodschap van het Pentagon en haar ongelukkige timing de leiders van Rusland, Frankrijk en Duitsland, de voornaamste uitgeslotenen, niet bepaald in de stemming brachten om de uitstaande schulden van Irak te vergeven. De adjunct-premier van Canada, een land dat eveneens op de zwarte lijst staat, suggereerde al dat Ottawa de plannen om extra middelen te schenken voor de heropbouw opnieuw zal overwegen.

Volgens de New York Times fulmineren hoge ambtenaren van het Witte Huis over de aankondiging van het Pentagon. Vooral de voormalige staatssecretaris James Baker, die net zijn eerste dag inging als speciale gezant van Bush voor het verminderen van de schuldenlast van Irak, werd hiermee een hak gezet. Bush had reeds aan onder andere de Duitse kanselier Gerhard Schroeder, de Franse president Jacques Chirac en de Russische president Vladimir Poetin gevraagd om Baker hartelijk te ontvangen toen het contradictorische nieuws bekend raakte.

Dit genante en potentieel erg kostelijke incident is symptomatisch voor andere problemen tussen concurrerende fracties in de omgeving van Bush. De tegenstrijdigheden werden de afgelopen maanden in Irak zelf pijnlijk duidelijk. Terwijl het voorlopige bewind (Coalition Provisional Authority of CPA) erop uit is om de harten en de geesten van de Irakezen te winnen door hen ervan te overtuigen dat het Amerikaanse leger er is om hen te helpen, voeren de militairen zelf een steeds hardere campagne, die doet denken aan de tactieken van het Israelische leger. Ingrepen zoals metalen omheiningen, controleposten, nachtelijke invallen en aanhoudingen, beschietingen en het neerhalen van huizen hebben de Palestijnen er alleszins er nooit van kunnen overtuigen dat het Israëlische leger hen kwam helpen.

De CPA en de militairen hebben momenteel tegengestelde doelstellingen, verklaarde de gepensioneerde admiraal David Oliver, die net is teruggekeerd van een hoge CPA missie. De troepen van generaal Ricardo Sanchez houden zich bezig met het opsporen van vermoedelijke verzetsstrijders en met het handhaven van de orde, terwijl Paul Bremer, hoofd van de CPA, het vertrouwen van de Irakese bevolking tracht te winnen. De doelstellingen van de militairen hebben niets te maken met het succes van de coalitie, concludeert Oliver.

Luitenant-kolonel Nathan Sussaman, commandant van het bataljon dat de stad Abu Hishma omheinde met prikkeldraad, verwoordde treffend de tegenstellingen: Met een zware dosis angst en geweld en veel geld voor projecten kunnen we deze mensen wellicht overtuigen dat we hier zijn om hen te helpen.

Een derde vorm van contradictie, en één die veel van het voorgaande verklaart, ligt in het stille gevecht voor de macht in Irak dat zich achter de scènes afspeelt in Washington. De neoconservatieve haviken rond Pentagonchef Donald Rumsfeld en vice-president Dick Cheney staan tegenover de ´realisten´ en de regiospecialisten van het ministerie voor buitenlandse zaken en de Centrale Inlichtingendienst (CIA). Beiden proberen hun kandidaat naar voor te schuiven.

Terwijl de neoconservatieven voornamelijk Ahmed Chalabi en zijn Irakese Nationale Congrespartij (INC) steunen, zijn de ´realisten´ meer geneigd om samen te werken met andere leden van de Iraakse Regeringsraad, vooral met Ayad Alawi van het Irakese Nationale Akkoord (INA). Alawi is sinds lang een favoriet van de CIA.

Beide vooraanstaande Irakezen en hun achterban wantrouwen en haten elkaar. De INC heeft altijd beweerd dat haar concurrent zwaar geïnfiltreerd is met veiligheidsagenten en Saddamgetrouwen en dat hun democratische gehalte zeer twijfelachtig is. De INA verwijt de tegenpartij dan weer dat Chalabi het INC inzet als middel om zijn eigen ambities waar te maken en dat deze partij geen belangrijke segmenten van het volk achter zich heeft.

Hun grootste verschilpunt ligt in hun kijk op de ´Irakisering´ die de CPA nastreeft. Chalabi, die de neoconservatieven er na de overwinning van overtuigde dat het Iraakse leger minstens tijdelijk ontmanteld moest worden, is een sterk voorstander van een grondige uitzuivering van het leger en de politie. Alle leden van de voormalige Ba´athpartij van Saddam moeten er volgens hem uit. Het INA wil de zuivering daarentegen heel beperkt houden om de loyaliteit van competente functionarissen en officieren te behouden en hen optimaal in te zetten in het naoorlogse Irak. In de aanloop naar de machtsoverdracht die in juni plaats moet vinden, proberen beide groepen hun agenda door te drukken.

Concreet betekent dit dat Chalabi van het Pentagon steun krijgt in zijn pogingen tot een grootscheepse zuiveringsactie, het uitsluiten van voormalige zakenvrienden van Saddam van heropbouwcontracten en het maken van wetten die vervolging van zelfs lagere Ba´ath functionarissen mogelijk maken. Tegelijkertijd werkt Alawi´s INA met de CIA en de militaire autoriteiten in Bagdad aan het rekruteren van voormalige Ba´ath veiligheidsagenten voor een nieuwe dienst die aanslagen moet helpen verijdelen. INA is tevens een groot voorstander van een snelle ´Irakisering´ van het leger en de veiligheidsdiensten.

Al deze tegenstellingen tonen het gebrek aan eenduidige strategie in Washington. Ofschoon Bush de voorbije maanden meer neigt naar het standpunt van de ´realisten´, is het weinig waarschijnlijk dat er een einde komt aan de onsamenhangende politiek zolang beide groeperingen elkaar blijven ondermijnen.

Het is ironisch dat net Baker op zijn eerste dag als speciale gezant ten prooi valt aan de contradicties. James Baker heeft als door de wol geverfde realist, als stafchef van Ronald Reagan en als staatssecretaris tijdens de eerste Golfoorlog nooit veel op gehad met bureaucratisch of ideologisch gekrakeel of intriges. Mogelijk is hij daarom goed geplaatst om de situatie mee recht te trekken.

Jim Lobe

xml=3

Ref: na mm ip