“Iran wil praten met VS”

Khatami waarschuwde de VS ervoor de nu al ingewikkelde situatie niet verder te bemoeilijken door met militaire acties te dreigen. “Als er een nieuwe crisis komt in het Midden-Oosten zal Iran daaronder lijden, maar ook alle andere landen, de VS inbegrepen”, zei Khatami op een paneldiscussie van het Eurasia Media Forum. “Er bestaat bereidheid in Iran (om de dialoog aan te gaan), maar u moet er bij uw regering op aandringen om meningsverschillen via onderhandelingen op te lossen.” Dat laatste was vooral gericht aan de voormalige Amerikaanse VN-ambassadeur Richard Holbrooke, die ook deelnam aan de discussie.
Holbrooke, die nog altijd actief is in diplomatieke kringen in Washington, reageerde sceptisch. “Voor een dialoog moet er aan beide kanten luisterbereidheid zijn”, zei hij. Volgens Holbrooke nemen de VS alle verklaringen die uit Iran komen met een grote korrel zout. Dat heeft veel de maken met de sterke uitspraken van president Ahmadinejad. Die verklaarde vorig jaar onder meer dat de Holocaust een fabeltje was. Volgens Holbrooke zijn dergelijke verklaringen “onbegrijpelijk”. Ze maken het ook moeilijk om geloof te hechten aan het Iraanse standpunt dat het geen kernwapens wil ontwikkelen.
Khatami viel zijn opvolger niet af. Iran “heeft niet de bedoeling” atoomwapens te maken, verklaarde hij. “Dat maakt geen deel uit van de Iraanse militaire doctrine. Wij maken deel uit van het nonproliferatieverdrag en we kunnen tot objectieve garanties daarover komen. We kunnen oplossingen aanbieden.” Het nonproliferatieverdrag verbiedt de landen buiten het kransje van de kernmogendheden om kernwapens te verwerven.
Washington heeft Iran herhaaldelijk gevraagd “verifieerbare” stappen te zetten om aan te tonen dat het geen kernwapens ontwikkelt. De Amerikaanse regering oordeelt dat dit alleen kan door VN-inspecteurs toegang te bieden tot alle nucleaire installaties in het land. Iran wil daar niet mee instemmen.
Woensdag (18 april) raakte een nota van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) bekend waarin staat dat Iran kleine hoeveelheden uraniumgas naar centrifuges brengt die het uranium kunnen verrijken zodat het in kernwapens kan worden gebruikt. Iran heeft volgens het IAEA 1.300 van dergelijke centrifuges. Medewerkers van het agentschap klagen er ook over dat ze geen toegang krijgen tot een installatie waar zwaar water wordt gemaakt. Dat is een chemische verbinding die bij nucleaire processen wordt gebruikt.
Volgens Khatami moet Iran investeren in kernenergie omdat de olievoorraden van het land teruglopen. Iran heeft volgens hem “alle recht” om daarnaar onderzoek te verrichten.
De voormalige Russische buitenlandminister Jevgeni Primakov, nog een deelnemer aan de discussie, zei niet te geloven dat Iran aan kernwapens sleutelt. “Wat zouden ze doen met een kernbom?” Maar volgens hem pakt Iran de zaak diplomatiek onhandig aan, waardoor de indruk ontstaat dat Iran iets te verbergen heeft.
Rusland heeft Iran een groot deel van de nucleaire technologie geleverd die het nu gebruikt. Maar de Russische president Vladimir Poetin zegt wel dat hij niet wil dat Iran de mogelijkheid verwerft om kernwapens te produceren.