Iran zet deur op een kier voor onderhandelingen

De meest concrete stap in de richting van onderhandelingen is een positief antwoord van de Iraanse toponderhandelaar Saeed Jalali op een uitnodiging die vorig jaar oktober uitging van Catherine Ashton, de hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheid van de Europese Unie. Zij wil een nieuwe ronde gesprekken tussen Iran en de P5+1 (de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, China, Rusland en Duitsland).
 
“We willen onze bereidheid tot dialoog uitspreken wat betreft een spectrum van verschillende kwesties, wat een grond kan verschaffen voor constructieve en toekomstgerichte samenwerking”, schreef Jalali in zijn brief.
 
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton en Ashton zelf verklaarden vrijdag in een reactie “voorzichtig optimistisch” te zijn over hervatting van de onderhandelingen die al langer dan een jaar zijn opgeschort.

“We denken dat dit een belangrijke stap is en we verwelkomen de brief”, zei Clinton tegen journalisten. Jalali lijk in de brief ook positief te staan ten opzichte van de westerse voorwaarde dat gesprekken “beginnen met een discussie over het Iraanse nucleaire programma”, zei Clinton. Voorheen toonde Iran zich in dat opzicht minder toeschietelijk.

Atoomagentschap

Een formeel antwoord van de P5+1, waarvan de leden nog in overleg zijn, komt vermoedelijk pas na een volgende week gepland bezoek van een hoge delegatie het Internationaal Atoomagentschap (IAEA). Als Teheran instemt met bepaalde verzoeken die bij het vorige bezoek nog werden geweigerd, zal het vertrouwen toenemen, zeggen Amerikaanse functionarissen.

De ontwikkelingen komen na een periode van enkele maanden waarin de spanningen steeds hoger opliepen. Begin december kondigden Washington en de Europese Unie stevige sancties af. Iran dreigde op zijn beurt de strategisch belangrijke Straat van Hormuz af te sluiten.

Sindsdien is vanuit de regering van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu herhaaldelijk druk uitgeoefend op Washington om de troepenmacht in de Golfregio te versterken.  Daarmee zou de dreiging van een aanval op Iraanse nucleaire faciliteiten kracht bijgezet worden. Israël waarschuwde ook dat een Israëlische aanval zonder overleg met de Amerikanen niet uitgesloten is.

Vergeldingsacties

Israël beschuldigt Teheran verder van een serie aanslagen afgelopen week op Israëlisch diplomatiek personeel in India, Georgië en Thailand. Die aanslagen zouden vergeldingsacties zijn voor de moord op vijf Iraanse kernwetenschappers in de afgelopen jaren. De laatste moord was in januari  van dit jaar.

De meeste experts denken dat de Israëlische inlichtingendienst Mossad, eventueel met hulp van de Iraakse terroristische beweging Mojahedin-e-Khalq, achter de moorden op de Iraanse wetenschappers zit. Teheran ontkent ten stelligste achter de aanslagen van de afgelopen week te zitten.

De regering van de Amerikaanse president Barack Obama verschilt aanzienlijk van mening met Israël over mogelijke militaire actie tegen Iran en over wat de vraag wat een acceptabele onderhandelde oplossing voor het nucleaire probleem is.
 
De Israëli’s stellen dat Iran, op het moment dat het besluit een atoombom te maken, binnen korte tijd daartoe in staat kan zijn. Het land kan inspecteurs van het Internationaal Atoomagentschap toegang weigeren tot de nieuwe, ondergronds faciliteit bij Qom en op elk willekeurig moment beginnen met de verrijking van uranium voor kernwapens, stelt Israël. De faciliteit bij Qom bevindt zich diep onder de grond en is onbereikbaar voor de sterkste Israëlische,  conventionele bommen.

De Amerikaanse regering ziet minder urgentie. Washington zou beschikken over munitie die de faciliteit wel kan beschadigen en bovendien heeft Iran volgens de VS voorlopig nog geen kernbom. De pogingen om die te ontwikkelen kunnen volgens de VS gehinderd worden door internationale actie tegen het land, inclusief nog striktere sancties.

Geen bewijs

Volgens de laatste Amerikaanse schattingen duurt het, vanaf het moment dat de hoogste leider ayatollah Ali Khamenei daar opdracht toe geeft, nog minstens twee tot drie jaar voordat Iran kan beschikken over een bruikbare atoombom. De Amerikaanse als Israëlische veiligheidsdiensten zijn het erover eens dat een dergelijk besluit nog niet genomen is.

Aangezien er geen duidelijk bewijs is dat Iran momenteel aan een atoomwapen bouwt, zal een aanval door de internationale gemeenschap gezien worden als agressie, stellen de Verenigde Staten. Daardoor zal de Iraanse vastbeslotenheid om atoomwapens te ontwikkelen om zich te beschermen tegen toekomstige aanvallen, juist aangemoedigd worden.

Israël en de VS zijn het ook niet eens over de voorwaarden die een onderhandelde overeenkomst acceptabel maken. Waar de Amerikaanse regering het onacceptabel acht dat Iran een “nucleair wapen” of “bom” verkrijgt, ligt de grens bij de Israëli’s al bij de “mogelijkheid tot het verkrijgen” van een kernwapen.