Islam in Europa

Samensteller van de bundel essays, Johan Sanctorum, weet daar te melden dat ‘de hele periode tussen 1970 en vandaag verloren is gegaan aan politiek correcte beuzelpraat van de linkerzijde, die steeds maar weer de verlichtingsfilosofie toepaste op een absoluut obscurantistische olievlek.’ De islam omschrijven als een absoluut obscurantistische olievlek is niet echt een aanzet tot een intelligent debat, als u het ons vraagt.
Maar wij dwalen natuurlijk. Dat legt ook Geert Van Istendael uit in Het masker van de dwang, zijn essay dat Vlaanderen even aan het kapseizen bracht. Want maakte Geert niet altijd deel uit van het hier verguisde linkse culturele establishment? Hij heeft tenslotte drie jaar lang de laatste bladzijde van MO* gevuld met originele en verhelderende columns over globalisering, dat doen weinigen hem na.
Het essay van Van Istendael is verstandiger dan het in de krant leek. Hij heeft een punt: wie ooit leefde onder de totalitaire macht van de religie -of bij uitbreiding ideologie, want ook seculiere ideologieën bezitten de totalitaire aspiraties én technieken van Van Istendaels preconciliaire kerk- die moet daarover spreken. Want inderdaad: de uiteindelijke macht van zo’n ideologie zit hem in het feit dat individuen geloven dat ze vrij kiezen voor de onderwerping.
Het probleem is dus niet dat Geert Van Istendael uit zijn nek kletst als hij het over zijn ervaring heeft, het probleem is wel dat hij die ervaring toepast op een realiteit die hij niet kent. Erger: hij wil de geschakeerde en tegenstrijdige realiteit van islambeleving en van moslims niet echt betrekken in zijn stuk, omdat ze dan wel eens de kracht van het zuivere discours zou kunnen verliezen. Maar, nogmaals, de waarschuwing die zijn stuk bevat is belangrijk genoeg om over de tekorten heen te lezen.
Dat geldt ook voor de bijdrage van Mimount Bousakla. Er is weinig dat ik persoonlijk in de politica Bousakla bewonder of waardeer, en stellen dat de overgrote meerderheid van de allochtone gemeenschap in Vlaanderen haar niet echt kan pruimen, is een understatement waarvoor ze in Londen hun pet afnemen. Maar haar bijdrage aan deze bundel is best interessant. Ze probeert namelijk niet weg te kruipen in het klaagfeminisme of een verwerpingsdiscours, ze doet integendeel een waardige poging om binnen het islamitische cultuurveld een positief vrouwbeeld te creëren vanuit de persoon van Khadija, de eerste vrouw van de profeet Mohammed. Zeker voor de niet-moslim lezer bevat dit essay heel wat verhelderend materiaal en voor de wel-moslim lezer bevat het voldoende uitdagende perspectieven om op te antwoorden.
De bijdragen van Rik Pinxten (Islam, integratie en kosmopolitisme) en Ludo Abicht (The proof of the couscous is in the eating) maken van De islam in Europa zelfs een echt interessant boek. Pinxten legt bijvoorbeeld uit hoe Europese christenen en humanisten stoemelings hun eigen waarden, normen en overtuigingen als universeel geldig beschouwen, terwijl ze de islamitische benadering van mens en wereld even vanzelfsprekend krimpen tot een groepsgebonden en beperkte visie. Abicht legt nog eens uit dat Verlichting niet vreemd is aan de islam, al weet hij natuurlijk ook dat de historische ervaring daarvan eerder als alibi tegen een moderne poging tot vernieuwing dan als voorbeeld daartoe gehanteerd wordt.
Kortom: als het boek niet gebukt zou gaan onder zijn samensteller en diens idee van een debat, en onder de geslaagde marketing van de uitgever, dan zouden wij dit vanharte aanbevelen. Het is ten slotte niet omdat er een paar slechte bijdragen in een essaybundel staan dat deze meningen niet verdienen gelezen te worden.
De islam in Europa: dialoog of clash, samengesteld door Johan Sanctorum. Bijdragen van Benno Barnard, Geert Van Istendael, Rik Pinxten, Mimount Bousakla, Ludo Abicht en Jan De Pauw.