Islamitische aalmoezeniers in de gevangenissen

Eén jaar geleden deden islamconsulenten hun intrede in Belgische gevangenissen. De Koran biedt er morele steun aan Islamitische gedetineerden, want ‘Allah is vergevensgezind en genadevol.’
Detentie is een intense gebeurtenis. Door het vooruitzicht de komende jaren door te brengen tussen gevangenismuren, stelt de gedetineerde zijn eigen leven en gemaakte keuzes in vraag. Daarom werd sinds de oprichting van de eerste gevangenis plaats gemaakt voor de aalmoezenier, die er de ‘zielen kwam bewerken’. Lange tijd waren katholieke aalmoezeniers de enigen die hiervoor vergoed werden. Imams, vrijzinnigen, rabbijnen, orthodoxe priesters en anglicanen deden vrijwilligerswerk. Het heeft tot maart 2007 geduurd alvorens aalmoezeniers uit zes levensbeschouwingen erkend en betaald werden door de Belgische staat. Onder hen veertien Franstalige en tien Nederlandstalige islamconsulenten, die de spirituele zorgen van drie- tot vierduizend islamitische gedetineerden verlichten.

‘Een radicaal vernietigt zichzelf’


‘De essentie van ons werk bestaat uit het terugkeren naar God door berouw te tonen’, zegt imam Saïd Aberkan, de verantwoordelijke voor moslimconsulenten in de Vlaamse gevangenissen. ‘God verwelkomt zijn dienaars met open armen, ook al hebben ze grote zonden begaan.’ Aberkan voert dagelijks individuele- en groepsgesprekken met gedetineerden in de gevangenis van Brugge. Hij bezoekt gevangenen die een verzoek tot consultatie hebben ingediend. ‘Consulteren en het geloof praktiseren gaan steeds samen. Onze aanpak is gebaseerd op een uitspraak van Onze Profeet: “Bega na een zonde een goede daad, Hij zal deze weghalen.” Hieruit kunnen we afleiden dat onze taak begint bij consultatie en eindigt bij praktiseren.’
In opsluiting vinden veel moslims de weg naar God terug. ‘Door middel van de Koran worden ze tot rust gebracht. Gevangenen vinden troost in de profetische verhalen, ze kunnen er lessen uit trekken.’ De belijdenis van de juiste islam is volgens Aberkan het antwoord op de existentiële vragen van gedetineerden. Met nadruk op de juíste islam: ‘Optreden tegen radicalisme is een prioriteit boven alle andere taken. Bovendien is het een verplichting uit onze godsdienst. De Profeet heeft driemaal gezegd dat een radicaal zichzelf vernietigt, hij staat ver van de juiste islam. We zijn in staat dat te bestrijden met diepgaande gesprekken en bewijsvoering. Al heb ik tot nu toe nog geen enkele radicale islamiet ontmoet in de Vlaamse gevangenissen.’
De vierentwintig moslimconsulenten in Belgische gevangenissen zijn van Belgische, Turkse, Marokkaanse, Tunesische, Algerijnse en Bosnische origine. Om in aanmerking te komen voor de job, moet je over een diploma beschikken in Islamitische Studies of ervaring hebben als imam. De meeste consulenten hebben hun opleiding in het buitenland genoten, aangezien dergelijke studies in België nog niet gevolgd kunnen worden. Om aan die nood te verhelpen, organiseert de Moslimexecutieve korte trainingen. Aberkan studeert momenteel Islamitische Geestelijke Verzorging aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en Levensbeschouwing aan de Universiteit van Antwerpen. Aberkan: ‘Wat ik aan de Vrije Universiteit leer, probeer ik door te geven aan mijn collega’s.’

van god los


Het gebeurt ook dat vrome moslims na opsluiting beginnen te twijfelen aan hun geloof. Ellen Comhaire, moreel consulente in de gevangenissen van Ieper, Oudenaarde en Gent: ‘Alle gevangenen kunnen vrij kiezen met wie ze spreken. Veel islamitische mannen en vrouwen willen het met de moreel consulent hebben over vrijzinnigheid. Ze willen weten wat niet geloven inhoudt.’ Fred Sels, katholiek aalmoezenier in de gevangenis van Antwerpen, bevestigt dat: veel moslims nieuwsgierig naar een ander geloof, zonder dat ze daarom per se willen overstappen. Ook uit angst stappen devote islamieten soms naar de moreel consulent. Sels: ‘Ze zijn bedrogen door hun vrouw of hebben zeer zware feiten gepleegd. Als ze dan met de imam of de islamconsulent spreken, voelen ze zich meteen bekeken door het oog van God.’
Islamconsulenten kiezen uitdrukkelijk voor geloofsbelijdenis als werkwijze. De consulent wandelt de cel binnen en leest voor uit de Koran. Vervolgens worden religieuze thema’s besproken. ‘Volgens mij is de missie van islamconsulenten de stem van Allah en de Koran te laten horen. Een echte morele begeleidingscultuur is er nog niet’, zegt Fred Sels. ‘Ik hoor bijvoorbeeld soms dat imams gedetineerde moslims berispen. Dat is geen kritiek, enkel een verschil in aanpak. In hun denksysteem werkt dat wel.’ Ellen Comhaire: ‘Juist daarom komen ze soms naar ons toe, om het over concrete zaken te hebben, over hun vrouw en kinderen bijvoorbeeld.’

homoseksualiteit


Zowel katholieke als vrijzinnige consulenten merken grote verschillen in strekking op tussen de islamconsulenten. Zo meldt een bron die liever anoniem blijft dat sommige islamconsulenten openlijk over homoseksualiteit spreken, terwijl anderen de gelijkheid tussen man en vrouw in vraag stellen. Imam Aberkan: ‘We vertrekken vanuit dezelfde basis en hebben dezelfde doelstelling. Neen, er zijn dus geen essentiële verschillen. De manier waarop doelstelling bereikt worden, verschilt natuurlijk van consulent tot consulent. Ieder vertrekt van zijn eigen verworven kennis.’ Ook Fred Sels nuanceert: ‘Net als in de islam zijn er in de kerk ontelbare strekkingen, maar tussen katholieke aalmoezeniers bestaan nu eenmaal weinig verschillen door onze jarenlange sterke vorming. De vorming van islamconsulenten moet nog verder van de grond komen. In een ander opzicht kan elke consulent op die manier ten volle zijn persoonlijke inspiratie beleven. Het is dus niet louter negatief.’

vicieuze cirkel


In een onderzoek uit 2000 liet zeventig procent van de ondervraagde gevangenen weten nood te hebben aan morele bijstand. Hiervan vroeg de helft om een katholieke aalmoezenier en iets meer dan dertig procent om een islamconsulent. Op basis van deze resultaten werd geld vrijgemaakt voor consulenten van elke levensbeschouwing. De verdeling is echter dringend aan een herziening toe. Vorig jaar wees Brahim Bouhna, de verantwoordelijke voor islamconsulenten in het zuidelijke landsdeel, in een interview met krant De Morgen op het nijpende gebrek aan islamconsulenten: ‘De katholieken hebben er ook maar 25, maar zijn veel minder gevraagd dan wij. Paradoxaal genoeg vinden heel wat moslims net in de gevangenis de weg naar God terug.’
Ook Imam Saïd Aberkan hoopt snel op nieuwe benoemingen. Maar er is meer. Aberkan: ‘Als we als islamconsulenten goede resultaten willen boeken, moet er ook nazorg komen voor ex-gedetineerden. Alleen zo kunnen we voorkomen dat ze in hetzelfde milieu en dezelfde vicieuze cirkel terechtkomen na hun vrijlating. Samen met andere moslimconsulenten zit ik vaak rond de tafel om dit initiatief te stimuleren. Het zal er voor zorgen dat het aantal moslimgedetineerden in de toekomst zal dalen.’ Verder hoopt Aberkan, die zich profileert als één van de toekomstige stemmen van de Vlaamse moslimgemeenschap, na het beëindigen van zijn studies ‘mee te kunnen werken aan de oprichting van een specifieke opleiding voor consulenten.’ Als consulent hoopt hij verder te gaan op de ingeslagen weg: ‘Een vrijdaggebed in alle gevangenissen zou mooi zijn. Dat heeft een bijzonder effect op de zielen.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.