Ivoorkust maakt schoon schip in cacaohandel

Woensdag (18 juni) werden Henri Kassi Amouzou, de voorzitter van het Fonds voor de Ontwikkeling van Producenten van Koffie en Cacao, en twee van zijn medewerkers gearresteerd. Donderdag was het de beurt aan Lucien Tapé Do, de voorzitter van de Ivoriaanse Beurs voor Koffie en Cacao. Ze zijn aangehouden op verdenking van verduistering, misbruik van vertrouwen, schriftvervalsing en misbruik van openbare middelen. Meer aanhoudingen kunnen volgen, want er zijn nog 20 mensen in verdenking gesteld. Ivoorkust is de grootste producent van cacao in de wereld en boekt er 40 procent van zijn exportinkomsten mee.
Volgens een inleidend gerechtelijk onderzoek dat op 30 mei van start ging, loopt er veel mis met het financieel beheer van de instellingen in de koffie- en cacaosector. Sommige medewerkers ontvangen exorbitante salarissen en onkostenvergoedingen, terwijl er ook sporen zijn van omkoping. Maar er zijn vooral grote bedragen zoek geraakt. In 2007 vonden een audit geen spoor meer van 100 miljard CFA (154 miljoen euro) die in 2006 opzij waren gezet voor de aankoop van een chocoladefabriek in het Amerikaanse Fulton. Het onderzoek was er op vraag van de president gekomen.
Gbagbo liberaliseerde de koffie– en cacaosector in 2000. Het beheer werd overgedragen aan de producenten, zodat ze “zelf de vruchten van hun inspanningen” zouden kunnen plukken. Daarop ontstond een wirwar van beheerstructuren. Voor het grootste deel worden die instellingen bestuurd door mensen die dicht bij het regime staan.

Productie slinkt

Rond 2006 begonnen de boeren te klagen over het slechte beheer van die nieuwe structuren. Boze boeren staken tonnen cacao en koffie in brand om hun ongenoegen kenbaar te maken. Sommige producenten waren zo ontevreden over de lage prijzen dat ze hun oogst via de buurlanden Ghana en Mali begonnen uit te voeren.
Daardoor grijpt de Ivoriaanse staat naast een deel van de uitvoerheffingen waarop ze vroeger altijd kon rekenen. Volgens de officiële statistieken produceerde Ivoorkust in 2007 950.000 en in 2006 1,1 miljoen ton cacao, tegenover 1,4 miljoen ton in 2002.
Gbagbo speelt hoog spel met de schoonmaakoperatie. “Het geld uit de cacaosector heeft volgens mediaberichten tijdens het heetst van de burgeroorlog gediend om wapens voor het regeringsleger te kopen”, zegt Afissa Bamba, een voormalige advocate. “Als dat element aan het dossier wordt toegevoegd, krijgen we een explosieve cocktail.” Ivoorkust werd in 2002 in tweeën gereten door een opstand van voormalige soldaten uit het regeringsleger. De rebellen houden nog altijd het noorden van het land bezet.
“President Gbagbo zet zijn geloofwaardigheid en zijn politieke toekomst op het spel”, oordeelt ook Hervé N’Kamé, een politiek analist. “Sinds hij aan de macht is heeft Ivoorkust af te rekenen met malversaties en dubieuze praktijken door mensen uit zijn omgeving. Een klasse van nieuwe rijken bouwt kastelen en rijdt rond in dure auto’s. Dat wekt bij veel mensen frustraties op. De president kan makkelijk meegesleurd worden in de ondergang van de profiteurs, ondanks zijn goede wil.”