Ivoorkust worstelt met uitvoering vredesakkoord

Tegen volgende maand moeten rebellen en het nationale leger van Ivoorkust samen een korps vormen. Dat dicteert het akkoord dat een einde maakte aan een vijfjarig conflict dat duizenden levens eiste en miljoenen mensen op de vlucht joeg. Tot nu toe werden er echter nog maar drie gecombineerde brigades gevormd.
Naast de trage vorming van brigades is er ook onenigheid over militaire rangen. Sommige rebellen doorliepen in vijf jaar tijd elf rangen, van korporaal tot commandant. Zo’n snelle promotie accepteren chefs van het nationale leger niet. Maar er is ook hoopvol nieuws. Regeringsgezinde milities in het westen van Ivoorkust hebben beloofd dat ze op 19 mei beginnen met demobiliseren.

Onveilige bufferzone

Het vredesakkoord van 4 maart is het laatste in een reeks pogingen om het conflict op te lossen dat volgde op een couppoging in 2002. Toen slaagden de rebellen er weliswaar niet in de macht over te nemen in Ivoorkust, maar ze bezetten wel het noorden van het land. De regio is in rebellenhanden gebleven, tot voor kort gescheiden door een bufferzone onder bevel van de Verenigde Naties en Frankrijk.
Vorige maand werd de bufferzone opgeheven. Sindsdien proberen gecombineerde patrouilles van regeringssoldaten en voormalige rebellen de veiligheid in het gebied te garanderen. Die missie slaagt maar ten dele, want er opereren gewapende bandieten en de politie perst reizigers geld af bij de vele wegblokkades.

Xenofobie

Het vredesakkoord zegt ook dat het land de kiezers moet identificeren voor verkiezingen binnen tien maanden. Dat is een delicate kwestie in Ivoorkust, waar miljoenen mensen uit het noorden nooit landrechten en staatsburgerschap gekregen hebben. De staatlozen stammen af van migranten uit buurlanden die bijdroegen aan de groei na de onafhankelijkheid. Maar met de economische neergang tijdens de jaren negentig, groeide de xenofobie. Die lag ook ten grondslaag aan de gebeurtenissen in 2002, toen rebellen beweerden dat ze de wapens opnamen om de discriminatie tegen noorderlingen te bestrijden.
Volgens het vredesakkoord zou de toekenning van geboortecertificaten en nationaliteitsbewijzen aan zo’n twee miljoen mensen een tweetal weken geleden begonnen moeten zijn. Maar het startschot laat op zich wachten.
“We draaien al bijna twee maanden in cirkels”, zegt Lepetifils Da Candy, het hoofd van Citizen Legitimacy (Légitimité Citoyenne), een burgerrechtenorganisatie uit Abidjan. “Ze laten ons geloven dat we vrij van noord naar zuid kunnen reizen, maar de werkelijkheid is anders.”
Donoren
De kiezersidentificatie kost ongeveer 2,2 miljoen euro. Officiële schattingen brengen het budget van het hele vredesproces op 21,7 miljoen euro. Daarin zit 4,7 miljoen voor de verkiezingen en 6,3 miljoen voor ontwapening en demobilisatie van de troepen. Het meeste geld moet van donoren komen.
“We zijn op het juiste pad, ondanks kleine vertragingen”, zegt politiek analist Maurice Zagol. “Het belangrijkste is dat we het vertrouwen herstellen tussen de voormalige strijders. Als we dat bereiken, is de rest een formaliteit.”
Da Candy is minder optimistisch. “Er zijn goede intenties, maar de milities in het westen zijn nog gewapend, de overheid heeft het moeilijk om ambtenaren aan te stellen in het noorden en donoren hebben geen vertrouwen in het vredesproces. Hoe gaan we verkiezingen klaarspelen?”