Japan blijft moeilijk land voor buitenlandse verpleegkundigen

Verpleegkundigen uit Indonesië en de Filipijnen die in Japan willen werken, moeten een intensieve training volgen met een streng taalexamen. Van de 35 Indonesiërs die in Japan ouderen mochten verplegen, vertrokken er deze maand twee, totaal onverwacht. Familieomstandigheden, zeiden ze op tv. Zorginstellingen en beleidsmakers zijn geschokt. Het gaat maar om een paar mensen, maar zij waren het voorbeeld van een nieuwe openheid, die blijkbaar toch niet zo goed werkt.

Japan heeft speciaal Economische Partnerschapsovereenkomsten getekend met Indonesië, de Filipijnen en Vietnam, onder meer om de binnenlandse markt te openen voor buitenlandse verplegenden.

Eenzaam sterven

Japan heeft met 23 procent 65-plussers de oudste bevolking ter wereld. Er zijn 200.000 verplegenden nodig, een tekort dat in 2025 zal zijn opgelopen tot 1,27 miljoen. Uit cijfers blijkt bovendien dat steeds meer ouderen eenzaam sterven, en pas dagen na hun dood worden gevonden. Volgens het verzekeringsbedrijf Nissey Research Institute gaat het om 15.600 ouderen per jaar.

Om het probleem aan te pakken, heeft de regering de afgelopen twee jaar nieuwe regels doorgevoerd. Zo hebben buitenlanders recht op hetzelfde loon als Japanse werknemers en krijgen potentiële verplegenden een visum om in Japan het benodigde staatsexamen af te leggen. De bilaterale verdragen bepalen dat ze, als ze het examen halen, voor onbepaalde tijd in het land mogen blijven.

“Maar de beslissing van de Indonesiërs om na het behalen van dit examen naar huis te gaan, is een duidelijke aanwijzing dat Japan het probleem niet goed aanpakt”. zegt Waka Asato, hoogleraar aan de Universiteit van Kyoto. Volgens hem heeft het land niet de sociale en economische infrastructuur om nieuwkomers toe te laten op de markt. Een van de problemen is het enorm moeilijke staatsexamen in de Japanse taal. Van de eerste lichting Indonesiërs, 94 Indonesiërs in totaal, zijn er in maart maar 35 geslaagd.

Geen herkansing

Volgens de regels mogen de afvallers niet herkansen, zegt Norio Tokunaga, het hoofd van Kuwaoen, een grote zorgverlener. “Na drie jaar vreselijk hard werken en studeren, moeten ze de test afnemen die zelfs voor Japanners moeilijk is. Als ze falen, moeten ze vertrekken. Dit is de belangrijkste reden dat buitenlanders niet gemotiveerd zijn”, zegt hij.

Een ander obstakel is volgens hem dat de buitenlandse verpleegkundigen tijdens hun trainingsperiode niet worden behandeld als volwaardige medewerkers, ook al hebben ze in hun eigen land al een opleiding gehad.

“Ze worden niet behandeld als individuen met eigen rechten”, zegt Manabu Shimasawa, immigratie-expert aan de Akita Universiteit. “Het is een voorbeeld van de officiële
discriminatie tegen vreemdelingen die diepgeworteld is in Japan.”

Japan wil een nieuwe welzijnsbelasting introduceren om geld vrij te maken voor ouderenzorg. Tegelijkertijd wordt er flink geïnvesteerd in multifunctionele robots die kunnen praten en eten geven. “Maar de kern blijft dat ouderen de liefdevolle hand van een professionele verzorger nodig hebben”, zegt Asato. “Die behoefte wordt door de regering genegeerd.”