Japan wil geen 'change' in relaties met Washington

“Ik wens de diplomatieke relaties waar we meer dan vijftig jaar aan gewerkt hebben, te behouden”, verklaarde de Japanse premier Taro Aso. Hij heeft Obama al opgebeld om enkele punten op de gemeenschappelijke agenda aan te stippen zoals Afghanistan en de globale financiële crisis.

Hoeksteen van veiligheid

“Voor de pas verkozen president is de alliantie tussen de VS en Japan de hoeksteen van veiligheid in de regio”, oordeelt Weston Konishi, onderzoeker aan de Mansfield Foundation in Washington. “Ik verwacht dat Obama een nieuwe ambassadeur zal aanstellen die het belang van de relatie tussen de twee landen zal weerspiegelen. Deze nieuwe aanstelling kan het signaal zijn dat de regering Obama een andere visie op buitenlands beleid heeft dan de regering-Bush, een visie van multilateralisme en diplomatie in plaats van geweld.”
Obama heeft al verklaard af te willen stappen van bilaterale diplomatie wat betreft de economische crisis, de oorlog in Irak en de ‘war on terror’. Zijn regering zal proberen de internationale gemeenschap aan te spreken en een grotere consensus te bereiken over onderwerpen als energie, klimaatverandering en non-proliferatie van wapens.
 
Robert Dujarric is directeur van de afdeling hedendaagse Japanse studies van de Temple University in Tokio. Volgens hem blijft Japan in zijn veiligheidsbeleid uitgaan van een sterke band met de VS. “De VS zullen onder Obama doorgaan met het verdedigen van Japan; de Amerikaanse troepenmacht in Japan zal behouden blijven”, voorspelt Dujarric. “Zo kunnen  de VS de stabiliteit in de Oost-Aziatische regio blijven verzekeren.” Als er geen sterke militaire alliantie was, zou Japan een veel groter deel van zijn BNP moeten uitgeven aan defensie en een actievere rol moeten spelen op het internationale schouwtoneel.
Maar volgens Weston Konishi zal Japan na het aantreden van Obama hoe dan ook voor een actievere rol moeten kiezen, en meer specifiek op het gebied van internationale vredes- en veiligheidsoperaties. Als het land dat niet doet, zal de nieuwe Amerikaanse regering op zoek gaan naar andere partners om internationale uitdagingen aan te gaan.
Ondanks het activisme onder de premiers Junichiro Koizumi en Shinzo Abe, zit Japan vast in passiviteit. “Hoe beter de relaties tussen de VS en Japan zijn, des te beter zijn de Japanse relaties met de andere Aziatische landen”, zei Koizumi ooit, en dat is karakteristiek voor de houding van Japan tegenover de VS.

Japan staat niet hoog op de agenda

Voor Japan is Obama’s houding tegenover Noord-Korea van het allergrootste belang. Noord-Koreaanse agenten ontvoerden tijdens de jaren ‘70 en ‘80 meer dan tachtig Japanse burgers. Over slechts zestien van hen heeft de Japanse overheid informatie. In 2006 gaf de regering van Noord-Korea de ontvoering toe van dertien Japanners.
“De VS lieten Japan in de kou staan toen Noord-Korea werd gewist van de lijst van de landen die het  terrorisme steunen”, vertelt Dujarric. “Al zouden de Japanse leiders hier iets aan willen doen, ze zouden het niet kunnen. Ze kunnen geen druk uitoefenen op de VS. Er is geen hefboom.”
“Japan staat niet hoog op de agenda van Obama”, gaat Dujarric verder. “Het land zou evenmin hoog gestaan hebben op de agenda van McCain. De prioriteiten van de VS zijn de economie en het zuidwesten van Azië.”