Japanse hulp wordt handel
Binnenlandse belangen en handel gaan een steeds grotere rol spelen in de Japanse ontwikkelingshulp. Japan speelde tot voor kort een cruciale rol in de wereldwijde armoedebestrijding, maar experts vrezen dat dat doel in de komende jaren zal ondersneeuwen.
De Japanse officiële ontwikkelingshulp is in 2012 met 3,1 procent gedaald tot 10,49 miljard dollar, blijkt uit de laatste cijfers van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). De OESO zet Japan op de vijfde plaats op de lijst met grote donoren, achter de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Duitsland en Frankrijk.
Op de GNI-schaal, gebaseerd op de aanbeveling van de Verenigde Naties om 0,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp) te besteden aan internationale hulp, staat Japan op de achttiende plaats. Het land besteedt 0,25 procent van het bbp aan officiële ontwikkelingshulp (ODA).
Vergeleken met de piek in 1997 is de Japanse ontwikkelingshulp met 47 procent afgenomen. De OESO verklaart de daling uit een afname van de bilaterale hulp en lagere bijdragen aan internationale organisaties.
Sony en Panasonic
Analisten verwachten een strategische verandering: geld voor ontwikkeling zal in de komende jaren anders besteed worden. “Binnenlandse economische zorgen en de veiligheidsdreigingen in Oost-Azië hebben binnenlandse belangen tot prioriteit verheven als het gaat om het ODA-budget”, zegt analist Massaki Ohashi, hoofd van de Japanse ngo Centrum voor Internationale Samenwerking (Janic). “De traditionele nadruk op armoedebestrijding in ontvangende landen wordt minder belangrijk. Daar maken wij ons zorgen over.”
Ohashi zegt dat de ODA-uitgaven nu naar Japanse bedrijven gaan die moeite hebben hun hoofd boven water te houden. Deze bedrijven hebben te kampen met concurrentie van goedkopere producten uit opkomende Aziatische economieën. Japanse merken zoals Sony en Matsushit (ook bekend als Panasonic), hebben niet meer de naam die ze ooit hadden in Azië of Afrika. Goedkope Chinese en Koreaanse producten worden steeds populairder bij de groeiende middenklasse.
Conservatieven
Hirokazu Hiratsuka, econoom bij het Mizuho Research Institute, zegt dat de nieuwe koers versterkt wordt door de conservatieve regering van premier Shinzo Abe. Hij heeft zich economisch herstel als belangrijkste nationale doel gesteld, tegen de achtergrond van de opkomst van China en Zuid-Korea.
Yen-leningen om grote infrastructuurprojecten te ondersteunen maken meer dan 50 procent van de officiële ontwikkelingshulp uit. Maar ze nemen jaarlijks af met 16 procent. Donaties voor armoedebestrijding, die voorheen 40 procent van het budget uitmaakten, nemen ook af.
Hiratsuka benadrukt dat de Japanse hulp ook gebruikt wordt voor het ontwikkelen van juridische raamwerken voor vrijhandelsakkoorden (FTA’s) in Azië en andere zakelijke doelen, bedoeld om Japanse bedrijven meer invloed te geven in de regio. Zo is er de door Japan geleide speciale economische zone (SEZ), die grenst aan de haven van Thilawa in Myanmar (Birma). De zone gaat later dit jaar open voor Japanse bedrijven. Conglomeraten zoals Mitshubishi, Sumitomo Corp en Marubeni doen mee aan het project. Met Japans ontwikkelingsgeld krijgt de elektriciteitsopwekking in Yangon (Rangoon) een boost. De extra energie is bestemd voor de SEZ, die op 23 kilometer afstand van de hoofdstad ligt.
Sri Lanka
Japanse bedrijven zijn momenteel goed voor slechts 0,64 procent van de buitenlandse investeringen in Myanmar. Daarmee loopt het land achter op China (34 procent) en Zuid-Korea (7 procent), blijkt uit cijfers van de Myanmarese Federatie van Kamers van Koophandel. Japan heeft ook economische bijstand beloofd aan Sri Lanka, in een poging de bilaterale handel en investeringen te stimuleren.
In een recente verklaring wijst de overheid op het belang van maritieme samenwerking tussen de landen om de “stabiliteit” in de Indische Oceaan te beschermen. Daarmee doelt Japan op de Chinese steun voor de ontwikkeling van infrastructuur op het eiland, inclusief de bouw van een nieuwe haven in de zuidelijke kuststad Hambantota.
Technologie
Janic probeert uit alle macht de verandering in het ontwikkelingsbeleid tegen te houden en aandacht te vragen voor de Millenniumdoelen van de Verenigde Naties. Economische groei en armoede gaan hand in hand in Azië, zegt Janic. De ngo wil daarom dat armoedebestrijding een topprioriteit blijft voor Japan, maar dat pleidooi lijkt gericht aan dovemansoren.
De gestage afname van de ontwikkelingshulp zet de schijnwerpers op een belangrijk onderdeel van het Japanse buitenlandbeleid, geformuleerd in 1945. Met herstelbetalingen aan voormalige kolonies na de Tweede Wereldoorlog en genereuze technische steun aan ontwikkelingslanden, dwong Japan respect af.
Japan moet zich nu afvragen welke bijdrage het in deze tijd kan leveren, zeggen experts. Sommigen zien een rol voor Japan als leider op het gebied van wetenschap en technologie. Het land zou een voortrekkersrol kunnen spelen op gebieden zoals stamcelonderzoek, transport en milieubescherming, en zo de lagere uitgaven voor ontwikkelingshulp kunnen compenseren.
Maak MO* mee mogelijk.
Word proMO* net als 2790 andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.
Meer verhalen
-
Analyse
-
Opinie
-
Nieuws
-
Nieuws
-
Opinie
-
Extra