Joey Lozano: de kracht van een beeld

Eén beeld zegt meer dan duizend woorden. Dat is de slagzin van de internationale ngo Witness, in 1991 opgericht door onder andere popzanger Peter Gabriel. Aanleiding waren de amateurbeelden van het politiegeweld tegen de zwarte Rodney King, die miljoenen Amerikaanse tv-kijkers shockeerden en op straat deden komen. De kracht en macht van beelden was bewezen. Sindsdien voorziet Witness honderdvijftig mensenrechtengroepen in vijftig landen van een kleine camera en de nodige training om onrecht en misbruiken vast te leggen en de wereld in te sturen via tv en internet.
Joey Lozano is een van die video-activisten. Naast een leven als onderzoeksjournalist bij de Philippine Daily Inquirer maakt hij ook documentaires en leert hij ongeletterde boeren op het afgelegen platteland met een camera omgaan. In de bekroonde documentaire Seeing is being zie je hoe Joey het Nakamata-volk helpt in hun strijd om hun traditionele gronden, die onder dictator Marcos met geweld werden afgenomen en als suikerrietplantages werden verpatst aan grootgrondbezitters. Als Joey en de camera er zijn, worden er plots minder dorpelingen vermoord. En als Joey weer weg is, kunnen de dorpelingen zelf het geweld registreren.
Joey over zijn tien minuten durende documentaire Rule of the Gun in Sugarland: ‘Toen die op de Filipijnse tv werd getoond, stroomden er massa’s verontwaardigde brieven binnen. De regering kon uit schaamte niet anders dan een onderzoek instellen naar de moorden en misbruiken. Voor de eerste keer in dertig jaar kwam het tot arrestaties en een proces, en gaat men de bestaande wetgeving die de lokale bevolking aangaat herbekijken.’ Of hoe de nieuwe generatie digitale camera’s betaalbaar en gemakkelijk te hanteren mensenlevens kan redden. ‘Beelden zijn een politiek wapen. Bloedige beelden schudden de kijkers wakker, maken hen kwaad en zorgen ervoor dat ze actie ondernemen in naam van de onderdrukten.’
Dat dit niet zonder gevaar is, heeft Joey al aan den lijve ondervonden. ‘Tijdens een protestmars probeerden drie soldaten me in een auto te ontvoeren, maar dat is niet gelukt omdat er te veel getuigen waren.’ Nadat hij een grote fraudezaak aan het licht had gebracht, werd hij aangereden door een huurmoordenaar. ‘Een week later herkende ik mijn aanvaller, maar de politie wilde niets ondernemen. Ik weet dat mijn vrouw en ik op de zwarte lijst van de militairen staan. Dat betekent dat wij zonder pardon doodgeschoten kunnen worden zoals de eerste de beste gewapende guerillero.’ En toch blijft hij het gevaar elke dag in de ogen kijken.
‘Er is voortdurend gevaar en ik leef altijd in angst, maar dat weerhoudt me niet van mijn keuze fundamenteel onrecht te bestrijden. Ik kom uit een arme familie en heb de structurele oorzaken gezien achter zoveel onrechtvaardigheid. Gevaar hoort bij dit engagement en inspireert me zelfs. Pogingen om me te vermoorden zie ik als een bewijs dat ik goed werk lever. Dat betekent dat ik aan de fundamenten van de onderdrukking knabbel. Aan opgeven denk ik nooit. Ik voel alleen frustratie als bijvoorbeeld dorpelingen, voor wie ik letterlijk mijn leven heb geriskeerd, hun teruggewonnen land verkopen of deel worden van het corrupte systeem.’
Op www.witness.org kan je alle documentaires bekijken.