Joods muziekfestival

Myriam Fuks: ‘Tot voor de Tweede Wereldoorlog maakte klezmer deel uit van ons dagelijks leven. Elk feest, of het nu om een bruiloft, een bar mitzwah dan wel een besnijdenis ging, werd door een klezmergroep opgeluisterd. Klezmermuzikanten trokken van stad naar stad en van feest naar feest. Jammer genoeg belandde klezmer hier na de oorlog in de taboesfeer, overlevenden van de holocaust associeerden de muziek met een tijdperk dat ze probeerden te vergeten. In de Verenigde Staten lag dat anders, daar werd de klezmertraditie in ere gehouden. Hier, in Europa, werd klezmer pas in de late jaren zeventig herontdekt. Jongeren, die de oorlog alleen kenden van horen zeggen, beschouwden klezmer niet langer als de geluidsband van de jaren dertig. Nee, in hun ogen was klezmer een spannend, nieuw genre.’

Is de revival dan een terugkeer naar de joodse roots? ‘Delicate vraag’, zegt Myriam Fuks. ‘Waar liggen de joodse roots? Voor een religieuze jood behoort klezmer niet eens tot onze traditie omdat het genre niet uit het Beloofde Land maar uit Oost-Europa stamt. Ik ben het daar niet mee eens. De joden hebben meer dan duizend jaar in Oost-Europa geleefd, het is een essentieel onderdeel van onze geschiedenis. Ook mijn familie komt uit Polen, voor mij behoort klezmer wel degelijk tot mijn cultureel erfgoed. Jongeren benaderen muziek veel nuchterder. Voor hen is klezmer gewoon wereldmuziek met een joodse dimensie. Overigens, op joodse bruiloften hoor je geen klezmer meer. Oosterse popmuziek is daar nu de rage.’

Myriam Fuks treedt vaak op met de befaamde zigeunerviolist Roby Lakatos, een combinatie die ook al naar het verleden verwijst. ‘Klezmer ligt heel dicht bij zigeunermuziek. Op muzikaal vlak hebben onze twee volkeren een magische band. Alle grote klezmermuzikanten, zoals Aron Lebedev, hebben trouwens zigeunerbloed. Telkens ik met Roby optrek, discussiëren we over de vraag wie klezmer van wie gepikt heeft.’

Naast klezmer heeft Myriam Fuks nog een andere passie: het Jiddish, de aan het Duits verwante taal van de Oost-Europese joden. Ze richtte een vereniging op die festivals en conversatiesalons organiseert om de taal levend te houden. En ze heeft een opera in het Yiddisch vertaald: Brundibar, een kinderopera die in 1939 in het Tsjechisch werd geschreven en tijdens de oorlog in het modelconcentratiekamp Theseriënstadt werd opgevoerd. Momenteel toert Fuks met Brundibar langs een rist Europese steden. De opera wordt door vijftig jonge zangers vertolkt, onder wie dertig Duitse kinderen én Fuks eigen dochter Lola.

Het zesde Internationaal Joods Muziekfestival in Antwerpen, op 25 en 26 november. Op het programma o.a. Frank London’s Klezmer Brass All Stars (VSA), Myriam Fuks (B), Mohamed Mahdi (Al), Oi-Va-Voi (GB), Di Naye Kapelle (H). Organisatie: Zuiderpershuis i.s.m. Dranouter Folk. Info: Wereldculturencentrum Zuiderpershuis, Waalse Kaai 14, 2000 Antwerpen. 03.248 01 00. www.zuiderpershuis.be