Journalisten tussen twee vuren in Irak

Op 24 november werd Alaa Edward Butros, een christelijke journalist, met automatische wapens neergemaaid in een koffiehuis in het noorden van Mosoel. In oktober ondergingen al drie andere journalisten in de stad hetzelfde lot. De voorbije maanden zijn daarmee de bloedigste dit jaar. De overheid zegt de aanslagen te onderzoeken, maar heeft nog geen informatie vrijgegeven over het onderzoek of gecommuniceerd over arrestaties.

Die overheid zou de journalisten moeten beschermen, maar vormt zelf een bedreiging, zegt de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW). De organisatie sprak met verschillende journalisten die door het gerecht geviseerd werden nadat ze over gevoelige onderwerpen hadden geschreven zoals het veiligheidsprobleem, corruptie of het gebrekkige beleid van de overheid.

“Journalisten in Irak kijken aan tegen een dubbele bedreiging”, zegt Sarah Leah Whitson van HRW. “Aan de ene kant van gewapende groepen die hen neerschieten, aan de andere kant van het gerecht, en dat allemaal om wat ze schrijven. De recente golf van aanslagen heeft een afschrikkend effect op journalisten, die dreigen vervolgd te worden door de overheden die hen zouden moeten beschermen.”

“De Iraakse overheid zegt wel dat de ze de moorden onderzoekt, maar doet zelfs niet de moeite om getuigen te verhoren”, zegt Whitson. “Ze hebben geen enkele arrestatie verricht of zelfs iemand in verdenking gesteld nadat journalisten op klaarlichte dag vermoord zijn.”

Mosoel

Journalisten vormen al jaren het doelwit van aanslagen in Irak. Mosoel, een stad met een sterk gemengde etnische samenstelling en sterke aanwezigheid van islamisten die banden hebben met Al Qaeda, is een van de gevaarlijkste plekken. Volgens de Journalistic Freedoms Observatory, een organisatie in Bagdad, zijn sinds 2003 al 48 journalisten gedood in Mosoel.

“Mosoel heeft twee overheden”, getuigde een lokale journalist tegenover HRW. “Overdag is het de lokale regering, maar ‘s nachts is het Al Qaeda.”

Journalisten die kritisch berichten over de overheid of gevoelige onderwerpen aankaarten, worden agressief aangepakt, zegt de organisatie. Vaak worden ze beschuldigd van laster op basis van artikel 314 van de strafwet. Dat kan ze een maand cel kosten of een boete tot 200 euro.

Kritiek op de overheid

Ook elders in Irak zijn lokale overheden beducht voor kritiek. Het verhaal van Rasha al-Abadi, correspondente voor de nieuwsdienst Baghdadeyya in Najaf, is tekenend. De veiligheidsdiensten arresteerden Abadi op 21 november toen ze een reportage draaide over de overstromingen na hevige regenval. De overheid krijgt veel kritiek omdat ze te laks reageerde op die overstromingen.

De journaliste en haar cameraman werden opgepakt zonder arrestatiebevel en meegenomen naar het politiebureau, waar hun apparatuur en mobiele telefoon in beslag werd genomen. De politie weigerde te zeggen wat hen ten laste werd gelegd. De politieagenten eisten meerdere keren dat ze een document zou ondertekenen waarin ze beloofde niet langer te zullen werken in de media, wat ze weigerde. Na vijf uur werd ze vrijgelaten maar hield de politie haar apparatuur. Ze weet nog steeds niet of ze nu vervolgd wordt of niet.