Julio Manduley: 'Iedereen heeft een big mac in zijn hoofd'

Alma De Walsche is pas terug uit Panama. De reportage over het nieuwe Panamakanaal verschijnt volgende week woensdag, het gesprek met econoom Julio Manduley geeft een voorsmaakje. ‘Altijd is ons lot door buitenlanders beslist geworden. Alles wat in Panama geld opbracht, was altijd in handen van buitenlanders.’

  • Alma De Walsche Econoom Julio Manduley Alma De Walsche

Julio Manduley is een Panamese econoom met een dissidente kijk. Ik ontmoet hem in het ICI, een vormingscentrum gespecialiseerd in de coöperatieve beweging en alternatieve economie, in Panama Stad. De mimiek en de gebarentaal waarmee de man zijn betoog ondersteunt, zijn zo meeslepend dat ze me af en toe afleiden van de boodschap.

U spreekt over de heersende politieke klasse in Panama als de “mafiocratie”. Waarover hebt u het dan?

Julio Manduley: Ik noem dat mafiocratie omdat het gaat over criminele activiteiten, die systematisch zijn en permanent, van een oligarchie die zich niet laat controleren. Die oligarchie bestaat uit de symbolische “honderd families” die zich eigenaar wanen van Panama, die Panama gesticht hebben. Het is een clan die danste naar het pijpen van die buitenlandse opdrachtgevers. Ik noem die “lumpenbourgeoisie”, want ze hebben zich altijd groot gewaand door de rijkdommen van het land uit te verkopen.

De zogenaamde onafhankelijkheid in 1903 is nooit een echte onafhankelijkheid geweest. Altijd is ons lot door buitenlanders beslist geworden. Alles wat in Panama geld opbracht, was altijd in handen van buitenlanders: vroeger de spoorweg en het kanaal, vandaag de eilanden, de banken, de mijnen, onze natuurlijke rijkdommen. Die honderd families hebben altijd gediend als go between tussen het grootkapitaal en het Panamese volk. En dat heeft tragische gevolgen gehad voor onze bevolking. Gevolgen die niet economisch zijn maar mentaal.

U verwijst naar de dominantie van de VS?

Julio Manduley:Ik heb het niet over de VS, wel over die Panamese elite van slippendragers. Die relatie heeft geleid tot een geheel van bewuste economische en politieke wetmatigheden en — meer nog- tot onbewuste patronen en denkbeelden die decennia lang het gevoel van identiteit en soevereiniteit, van waardigheid en zelfbewustzijn onderdrukt hebben.

Heel veel mensen hier geloven tot op vandaag dat we tweederangsburgers zijn. Dat alles wat uit het buitenland komt, beter is. Dat we geen echte geschiedenis hebben, geen eigen helden. Dat we niets kunnen zonder buitenlandse hulp en altijd als een marionet bestuurd worden door krachten van buitenaf. En dat we toch altijd eindigen in de Amerikaanse ambassade.

Zijn die trekken toepasselijk op huidig president Martinelli?

Julio Manduley:Hij stamt niet direct af van die honderd families. Hij is de zoon van een Italiaanse dokter die naar hier migreerde. Een self made man die zich opgewerkt heeft en laat omringen door die elite. Wikileaks onthulde een gesprek van Ricardo Martinelli met de ambassadeur van de VS in Panama toen hij pas was verkozen. Ze hadden het over een potentiële kandidaat voor zijn kabinet. Het antwoord van Martinelli op het voorstel van de ambassadeur was: “Dat is een goede gast, maar hij is te eerlijk.”

In 1993- na de invasie van de VS in Panama in 1989 (om ex-drugsbaas en ex-CIA medewerker Manuel Noriega te vatten, nvdr )- hadden de bisschoppen het in een open brief aan de politici over “de daden van corruptie, de drugshandel, het witwassen van geld, het verduisteren van publieke gelden, de witteboordencriminaliteit.” En in 2011 schreven ze opnieuw: “Er schijnt een diepe kloof te bestaan tussen de belangen van de machthebbers en de noden van het Panamese volk. De corruptie is het kwaad dat het grootste schade berokkent aan onze samenleving.”

Dat is mafiocratie. Dat is het netwerk van beïnvloeding dat gebruik maakt van het apparaat van de staat, in de wetgevende, de uitvoerende en de juridische macht om iedereen om te kopen. Martinelli kwam aan de macht zonder een meerderheid te hebben in het parlement. Wat deed hij? Hij heeft systematisch de leden van andere partijen onder druk gezet, door ermee te dreigen gerechtelijke procedures die tegen hen liepen, aan het licht te brengen.

Toch was het een andere partij, de Democratisch Revolutionaire Partij ( PRD) van Omar Torrijos die het land gedurende vier decennia bestuurd heeft.

Julio Manduley:Inderdaad, van 1968 tot 2009. Waar we vandaag staan en hoe het politieke panorama eruit ziet, is in grote mate het werk van de PRD, de partij die het beste de belangen van de dominerende klasse veilig gesteld heeft.

Hoe konden ze zo lang aan de macht blijven? Is er geen verzet tegen geweest?

Julio Manduley:Hun succes is gebaseerd op hun populistisch voorkomen. Ze hadden hun tentakels ook uitgezet in alle geledingen van de samenleving: in de vakbond, in de studentenvereniging, in de ondernemerswereld, de vrouwenbeweging. Al die sectoren werden gecoöpteerd.

In 1964 was er een studentenbeweging die de nauwe banden met de VS in vraag wilde stellen. Als symbolische actie gingen de studenten naast de Amerikaanse vlag aan de Amerikaanse Hogeschool in de kanaalzone, ook de Panamese vlag ging hijsen. Het antwoord van de Amerikanen was een actie met oorlogstanks en de moord op 18 jonge studenten.

Panama heeft toen korte tijd de relaties met de VS verbroken. De voorwaarde om ze weer aan te knopen, was een heronderhandeling van de akkoorden van 1903 over het kanaal, de Carter-Torrijos akkoorden. Op een bepaald moment is Torrijos echter te zeer ingegaan tegen de belangen van de bourgeoisie. Hij is in mysterieuze omstandigheden om het leven gekomen in een vliegtuigongeval in 1981.

Economisch gezien doet Panama het niet slecht.

Julio Manduley:Door het commercieel openstellen van onze markt, zijn we vandaag het land van de grote uitverkoop. Wij maken volop een periode door van de-nationalisering. Onder de regering Pérez Balladares (1994-1999) is er een proces geweest van intense privatiseringen en verkoop van Panamese bedrijven, havens, telecommunicatie, elektriciteitsbedrijven, zoals in vele landen van Latijns-Amerika in die periode.

Vandaag zijn we in een volgend stadium terecht gekomen: call centers, tankstations, shoppingmalls, metrolijnen, dat is allemaal in handen van buitenlands kapitaal, van regionale groepen die actief zijn in heel Centraal-Amerika. Panama zelf heeft geen productiemiddelen meer in handen, geen grondstoffen, geen eigen economische basis meer. Tomaten, ajuin, aardappelen, rijst, alles wordt van buitenaf ingevoerd.

Onze nationale soevereiniteit wordt meer en meer een fictie. De betrachting van de dominerende elite is om zo veel mogelijk aandeelhouder te worden in die economische machtsgroepen en intussen commercialiseren ze de onroerende goederen: grond, rivieren voor stuwdammen, sites voor mijnbouw. In geen enkel land van Latijns-Amerika heb je zo’n “lumpenbourgeoisie” als hier in Panama.

Het grote probleem hier is dat we allemaal een “big mac” in het hoofd hebben. Alles wordt beheerst door de commercie, door een braderijcultuur. Er is geen kritische cultuur, geen kritisch bewustzijn.

Ziet u een uitweg uit die situatie?

Julio Manduley:Ik zie een vooruitgang in het bewustzijn van de bevolking. Het is nog heel pril en het zal nog vele jaren vragen. Men probeert nu een politieke partij te vormen en hopelijk levert dit enkele parlementsleden op. Dat is een goeie basis om aan het politieke werk te beginnen.

In Brazilië heeft de Arbeiderspartij van Lula er ook jaren over gedaan om aan de macht te komen. In Uruguay heeft het 28 jaar geduurd eer het Brede Front (Frente Amplio) aan de macht kon komen. En dat zijn landen die ideologisch minder “mishandeld” zijn als ons land.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Latijns-Amerika & ecologie
    Alma De Walsche schrijft over ecologische thema’s, van klimaat- en energiebeleid, over landbouw- en voedsel tot transitie-initiatieven en baanbrekers. Ze volgt al enkele decennia Latijns-Amerika, met een speciale focus op de Andeslanden.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.