Kazachstan en Turkmenistan vrezen geen Arabische lente

De leiders van Turkmenistan en Kazachstan zullen naar alle waarschijnlijkheid hun kandidaten tot overwinnaars uitroepen. De revolutionaire wind die alleenheersers elders in de wereld de stuipen op het lijf jaagt, lijkt volledig aan hen voorbij te gaan. Door hun geschiedenis en geïsoleerde positie hoeven ze inderdaad niet meteen te vrezen, maar het blijft een grote gok.

Twee decennia na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie exporteert de regio rond de Kaspische Zee meer dan 1,5 miljoen vaten olie per dag. De regio is ook een belangrijke gasleverancier van China. Oorspronkelijk wilden de VS de olie en het gas via nieuwe pijpleidingen naar het Westen vervoeren, maar nu zijn de landen vooral van militair belang voor de bevoorrading van de Amerikaanse soldaten in Afghanistan.

Saoedi-Arabië

Hierdoor lijken de politieke en economische ontwikkelingen die de rest van de wereld door elkaar schudden, geen impact te hebben op de landen rond de Kaspische Zee. De Arabische lente bracht zelfs Saoedi-Arabië ertoe om 100 miljard euro onder zijn bevolking te verdelen als verzekering tegen de onrust. Maar voor de leiders van Kazachstan en Turkmenistan, net als die van Azerbeidzjan en Oezbekistan, is het min of meer business as usual.

Over wie gaat het dan? In Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan, tref je luxueuze appartementen, hypermoderne kantoorgebouwen en chique hotels aan. De meeste werden gebouwd door een machtige cluster van clans rond de familie van president Ilham Alijev. In Kazachstan controleert Timoer Koelibajev, de steenrijke schoonzoon van president Noersoeltan Nazarbajev, twee derde van economie door middel van een investeringsfonds. Ook Goelnara en Lola Karimova, de dochters van de Oezbeekse president, hebben hun fortuin vergaard door belangrijke bedrijven in het land te controleren.

De Turkmeense president Goerbanguly Berdymoekhamedov bestuurt een land dat volgens Transparency International samen met Oezbekistan op de vijfde plaats staat van meest corrupte landen.

Terrorisme

Voor terrorisme zijn deze landen echter niet immuun. Vreemd genoeg viel er in Kazachstan – de meest welvarende staat uit de regio met de grootste middenklasse en de grootste godsdienstvrijheid – het meeste geweld op te tekenen dit jaar. Sinds mei stierven dertig mensen bij zeven zelfmoordaanslagen. De oorzaak is moeilijk te achterhalen, maar Kazachse functionarissen leggen zelf de link met Afghanistan en Pakistan. In Oezbekistan, waar je onrust zou verwachten, bleef het dan weer relatief kalm.

De leiders van Kazachstan en Oezbekistan hanteren zeer uiteenlopende stijlen: president Nazarbajev koos eerder voor verzoening, terwijl de Oezbeekse president Islam Karimov zeer hardhandig te werk ging. Er zijn ook overeenkomsten: geen van hen maakt enige aanstalten om de macht over te dragen.

Moskou

Maar kunnen deze vier heersers de deur volledig sluiten voor gebeurtenissen van buitenaf? Ze hebben allemaal bewezen dat ze de ambitieuze krachten in hun landen goed kunnen balanceren en de rijkdom uit de ontginning van brandstoffen en ertsen herverdelen. Geen enkele van deze republieken vertoont de sociale barsten die elders aan de politieke instabiliteit voorafgingen.

Toch kan je je afvragen hoe diep ze hebben nagedacht over het risico. De afstand is natuurlijk geruststellend – Tunesië en Libië lijken erg ver weg. Maar Moskou is dichterbij, en daar rommelt het ook. Het Kremlin lag aan de basis van de vorige feiten die de rust in deze afgelegen regio verstoorden, eerst in 1917 en dan opnieuw in 1991.