Keniaanse televisie schrijft verkiezingsgeschiedenis

‘Voor de eerste keer in haar geschiedenis voert Kenia in de twitterwereld aan,’ meldde de Facebookpagina Kenyan Presidential Debate die dag triomfantelijk. Het drie uur durende debat werd op verschillende televisiekanalen en radiostations rechtstreeks uitgezonden, en kon ook op internet gevolgd worden.

Het initiatief werd in oktober 2012 gelanceerd door acht televisienetwerken en 32 radiostations. ‘De debatten geven de Kenianen de kans om te luisteren naar de presidentskandidaten en hen te bevragen,’ lichtte Wachira Waruru, voorzitter van Joint Media Presidential Debate stuurgroep en manager van het Royal Media mediabedrijf toe. Het eerste debat was gepland voor november maar werd uiteindelijk uitgesteld tot februari, om organisatorische redenen maar ook omdat de definitieve presidentskandidaten dan bekend zouden zijn. De organisatoren hadden initieel zes presidentskandidaten uitgenodigd maar ze moesten uiteindelijk plaats maken voor twee extra kandidaten, Paul Muite en Mohammed Dida, nadat Muite naar de rechtbank was gestapt om zijn uitsluiting aan te vechten.

Geen ideologische verschillen

Tijdens het debat kwamen hete hangijzers zoals etnisch geweld en politiek, de zaak tegen presidentskandidaat Kenyatta bij het Internationaal Strafhof in Den Haag, nationale veiligheid, werkgelegenheid en andere sociale voorzieningen ter sprake. De vragen van de moderatoren en uit de zaal waren er op gericht om een zicht te krijgen hoe de kandidaten concreet te werk zouden gaan mochten zij president worden. Het viel daarbij op dat er geen opvallende ideologische verschillen waren tussen de kandidaten. 

Met de debatten willen de organisatoren een gevoel van nationale eenheid te creëren en van de Kenianen geïnformeerde kiezers maken die op basis van programma stemmen in plaats van etnisch. Het verkiezingsgeweld van 2007, waarbij meer dan duizend mensen het leven lieten, wordt toegeschreven aan interetnisch geweld nadat politieke leiders groepen tegen elkaar op zetten in de aanloop naar de stembusgang. Vandaag is er een strikte wetgeving rond campagne voeren en is opruiend etnisch taalgebruik strafbaar.

Debat verandert weinig

Critici stellen zich vragen bij de impact van de debatten. De formule, geheel Engelstalig en op lokatie in een dure internationale school in de buitenwijk van Nairobi, zou vooral de middenklasse, die niet het gros van het kiespubliek uitmaakt, aanspreken.

In de vele reacties op het internet geven mensen aan dat ze hun keuze reeds gemaakt hebben en dat het debat daar niets aan veranderd heeft. Er wordt verwacht dat mensen, ondanks de veranderde wetgeving, etnisch zullen blijven stemmen en dat de verkiezingsstrijd zich tussen de gevestigde politici Uhuru Kenyatta, zoon van de eerste president van Kenia, en huidig eerste minister Raila Odinga, zal afspelen.

‘Moesten mensen op inhoud stemmen dan zouden mensen als Peter Kenneth of Martha Karua goed scoren’, legt onafhankelijk onderzoeker in Nairobi Abdullahi Halakhe uit. Aangezien ze tot dezelfde gemeenschappen behoren als de twee grote kanshebbers,  worden ze binnen de eigen groep echter gezien als spelbrekers die stemmen wegsnoepen bij de grote leiders.

Uhuru Kenyatta liet op 20 februari al weten dat hij niet zou deelnemen aan het tweede televisiedebat, dat vanavond plaatsvindt. Naar eigen zeggen werd hij door de ‘obsessie’ van de moderators over zijn lopende rechtszaak bij het Internationaal Strafhof in Den Haag onheus behandeld, terwijl de andere kandidaten niet bevraagd werden over hun betrokkenheid corruptieschandalen.