"Kernmachten moeten ontwapeningsbeloften nakomen"

Diplomaten en analisten stellen dat het tijd wordt voor kernstaten om hun verplichtingen ten aanzien van ontwapening na te komen. “Een gebrek aan commitment van kernstaten bij ontwapening ondermijnt hun morele autoriteit”, zei Hans Blix, voormalig VN-wapeninspecteur vorige week. Blix wees erop dat sommige landen die geen nucleaire wapens bezitten, zich extreem “gefrustreerd” en in enkele gevallen zelfs “bedrogen” voelen omdat de kernmachten geen actie ondernemen als het gaat om ontwapening.

Vijf officiële kernmachten, de Verenigde Staten, Rusland, Groot-Brittannië, Frankrijk en China, kunnen elk internationaal besluit verwerpen door hun vetorecht te gebruiken in de VN-Veiligheidsraad. De landen bezitten nog steeds duizenden kernwapens.

Deze landen hebben zich ertoe verplicht om onder het Non-Proliferatieverdrag (NPT) ontwapeningsinitiatieven te ontplooien. Tot nu toe kwam daar echter weinig van. De regeringen van de landen beloofden in 2000 maatregelen te nemen, maar hielden geen woord. Tot de maatregelen behoort onder meer het bekrachtigen van het verbod op kernproeven (CTBT) en onderhandelingen over een internationaal verdrag dat de productie van splijtbaar materiaal voor nucleaire wapens uitbant.

Leden van het ontwapeningscomité van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, onderstreepten vorige week de “dringende noodzaak” voor kernmachten om zich achter het CTBT te scharen, gezien de ontwikkelingen in Noord-Korea.

De afgevaardigden wezen erop dat Washington een unilateraal moratorium op kernproeven heeft ingesteld, maar dat het weigert te onderhandelen over een stop op de productie van splijtbaar materiaal.

Sommige analisten en diplomaten menen dat Washington zelf deels verantwoordelijk is voor de Noord-Koreaanse test, gezien zijn eigen nucleaire gedrag. “Noord-Koreanen hebben gelijk als ze zeggen dat ze te maken hebben met nucleaire dreiging”, zegt John Burroughs, directeur van het Lawyers’ Committee on Nuclear Policy in New York.

Bij de veroordeling van de Noord-Koreaanse test, verklaarde de Amerikaanse president George W. Bush tegenover Noord-Korea en Japan dat de VS “aan alle preventieve en veiligheidsverplichtingen zullen voldoen.” Burroughs bekritiseert de kernproef van Pyongyang, maar zegt ook dat “niemand verrast hoeft te zijn” omdat de proef verwacht kon worden als reactie op Bush’ nucleaire beleid sinds 2001.

Dat beleid rechtvaardigt het gebruik van nucleaire wapens in wat de regering-Bush noemt “een preventieve oorlog”. De VS hadden gedurende 43 jaar nucleaire wapens opgesteld in Zuid-Korea, totdat in 1991 werd besloten die terug te trekken, zegt de Federatie van Amerikaanse Wetenschappers, een nucleaire waakhond in Washington.

Vorige week zei een Noord-Koreaanse diplomaat dat het antwoord van de VS en andere kermachten op de test wijst op een “gangsterachtige logica dat alleen grote landen wapens mogen bezitten om daar kleine landen mee aan te vallen en bedreigen.”

Naast Noord-Korea verdedigt ook Iran nog steeds zijn nucleaire programma. Iran, dat de VS en andere kernmachten beschuldigt van “hypocrisie en meten met twee maten”, beweert dat het programma dient voor vreedzame doeleinden.

Blix leek vorige week begrip te tonen voor het Koreaanse en Iraanse standpunt. Als de vijf officiële kernmachten hun verplichtingen waren nagekomen ten aanzien van het NPT, dan zouden de onderhandelingen met Noord-Korea en Iran minder moeilijk zijn, aldus Blix.