Kernmachten onder druk om proeven te stoppen

“De uitbanning van kernwapens is de enige garantie dat ze nooit gebruikt zullen worden, en de beste manier om verspreiding te voorkomen”, zei Carl Bildt, de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken, gisteren tegen zijn collega’s op een speciale ministeriële bijeenkomst over het verdrag. Buitenlandministers uit onder meer Nederland, Australië, Indonesië, Japan, Finland en Canada waren aanwezig. “Een verbod op kernproeven is een noodzakelijke stap in de richting van nucleaire ontwapening.”

Cubacrisis

Het is komende maand precies vijftig jaar geleden dat de Cubacrisis speelde. Midden in die crisisdagen, toen de wereld aan de rand van de afgrond stond, stelde de Russische president Nikita Chroesjtsjow aan zijn Amerikaanse collega John F. Kennedy ook al voor om nucleaire experimenten te stoppen. Dit was de tijd, zei hij toen, om de mensheid “een gift” te schenken.

Het huidige verdrag, dat iedere kernexplosie verbiedt, is sinds 1996 door 183 landen getekend en door 157 landen geratificeerd. Het voorziet in inspecties wanneer ergens verdachte activiteiten plaatsvinden. Het kan echter pas in werking treden wanneer de 44 landen tekenen die bij de onderhandeling van het verdrag kernenergie opwekten of onderzoeksreactoren hadden.

De meeste landen hebben het geratificeerd, maar de VS, China, India, Pakistan, Noord-Korea, Israël, Iran en Egypte nog niet. De ministers hebben deze landen gisteren opgeroepen om de uitvoering niet te vertragen en alsnog te tekenen of te ratificeren. De Amerikaanse president Barack Obama heeft in 2009 wel zijn intentie uitgesproken om het door de Senaat te laten behandelen, maar hij heeft niet gezegd wanneer hij dat zou doen.

Falen

VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon zei dat de landen die niet wilden meedoen “falen in hun verantwoordelijkheid als lid van de internationale gemeenschap”. Vooral Noord-Korea en Iran kregen veel kritiek. Niemand sprak echter over Israël, India en Pakistan, die evenmin willen meedoen aan het verdrag. Evenmin kwam aan de orde dat de VS nog steeds bezig is de wapens verder te moderniseren.

Er zijn in totaal meer dan tweeduizend kernproeven uitgevoerd, maar sinds het verdrag nog maar een paar: door India en Pakistan in 1998 en in de laatste jaren nog door Noord-Korea.