Keukenrook doodt jaarlijks 1,6 miljoen mensen

Luchtverontreiniging binnenshuis kan tot een epidemie van ademhalingsproblemen leiden die sneller doodt dan SARS of vogelgriep”, waarschuwt Kirk Smith, professor openbare gezondheidszorg aan de Universiteit van California in Berkeley. “Maar zal er een grote noodbijeenkomst in Genève komen ?”, vroeg hij aan de deelnemers van een internationale bijeenkomst over betere luchtkwaliteit, vorige maand in Yogyakarta. Smith gaf zijn toehoorders zelf het antwoord: “Nee, er zal niets gebeuren”. Ironisch genoeg repte ook de slotverklaring van de conferentie met geen woord over vuile lucht binnen.

Toch verbranden bijna drie miljoen mensen thuis hout, bladeren of mest om op te koken en het huis mee te verwarmen en in 2020 zullen dat er nog veel meer zijn, zei John Mitchell, zelf verbonden aan het Amerikaanse Milieuagentschap EPA, op diezelfde conferentie. Meer dan de helft daarvan sterft voortijdig door de rook.

Bijna tien procent van de geconsumeerde energie komt van houtblokken, twijgen en bladeren - met een sjiek woord ‘biomassa’. Ze branden echter vaak onvolledig op en zijn daarom gevaarlijk. “Een traditioneel Indiaas kookfornuis kan een giffabriek zijn”, zegt Smith. Volgens de hoogleraar zetten klassieke biomassafornuizen 6 tot 20 procent van de koolstof om in giftige stoffen als koolstofmonoxide, stikstofdioxide, koolwaterstoffen en soms chloor. De Wereldgezondheidsorganisatie plaatste rook in 2002 op de tiende plaats in de lijst van risicofactoren voor ziekte wereldwijd. Maar voor India staat het op de derde plaats.

Luchtvervuiling binnenshuis is een complex probleem. “Bomen omhakken voor brandstof leidt tot ontbossing en verwoestijning, is gelinkt aan de uitstoot van broeikasgassen en klimaatverandering”, zegt Mitchell. Tegelijk is het een genderkwestie omdat het de vrouwen zijn die het meeste rook binnenkrijgen en tegelijk vaak het laatst medicijnen krijgen. En het tast de gezondheid van opgroeiende kinderen aan.

Maar de aandacht voor het probleem blijft uit. Het ontbreekt ons aan metingen, zegt Smith. Er bestaan schattingen over hoeveel van de twee tot drie miljoen kinderen die hun vijfde verjaardag niet halen, sterven door ondervoeding, diarree, erfelijke problemen of gebrek aan vaccinatie. Maar hoeveel er doodgingen door de rook in huis, dat werd nooit geschat.

Voorlopige schattingen van een lopende test bij 530 Guatemalteekse gezinnen toonden dat jonge kinderen in gezinnen die op een open houtkachel koken ernstige ademhalingsproblemen hebben in vergelijking met kinderen in huizen met verbeterde houtkachels met een schouw. Zodra er een schouw op de kachel kwam, verminderde de vervuiling van kleine deeltjes met 90 procent.

Het Partnership for Clean Indoor Air probeert het tij te keren en bestaat intussen uit 120 partners uit de openbare en private sector die in 67 landen aan de slag zijn. Dankzij tien pilootprojecten in Afrika, Azië en Latijns-Amerika gebruiken nu 70.000 gezinnen schone en brandstofefficiënte fornuizen en produceren en promoten 700 nieuwe kleine bedrijfjes verbeterde technologie. IPS MDG1 MDG2 MDG4 MDG7 (ADR/MC)