KGB-methoden terug in Oekraïne

“Er zijn tekenen dat het erger wordt”, zegt Heather MacGill, een Oekraïne-expert van Amnesty International. “We maken ons ernstig zorgen over de mensenrechten in Oekraïne.”
Begin juni maakten leden van een private beveiligingsfirma korte metten met milieuactivisten die protesteerden tegen illegale houtkap in het uitgestrekte stadspark van Kharkiv. De veiligheidsagenten waren ingehuurd door het stadbestuur. Volgens ooggetuigen gaven ze samen met plaatselijke houthakkers verscheidene actievoerders een pak slaag. Daarna werden de milieuactivisten overgedragen aan de politie. Twee ervan kregen een gevangenisstraf van vijftien dagen, volgens mensenrechtengroepen op basis van ongefundeerde klachten.
De politie keek ook toe terwijl de houthakkers bomen begonnen om te zagen terwijl betogers nog aan de takken ervan waren vastgeketend. Sommige actievoerders raakten daarbij gewond, maar ze kregen geen medische hulp.
“De gebeurtenissen in Kharkiv zijn erg verontrustend en kunnen erop wijzen dat de situatie verslechtert”, zegt MacGill. “Tot hiertoe zagen we geen grote bedreiging voor de vrijheid van meningsuiting”.

Censuur

Oekraïense journalisten zeggen ook dat de regering de media systematisch begint op te leggen waarover ze moeten berichten en waarover te zwijgen. Volgens journalisten van de zenders STB en Kanaal 1+1 zijn bijdragen over de hongersnood van de jaren dertig – een gevolg van het beleid van Sovjetleider Jozef Stalin - kritiek op de autoriteiten of onderzoeken naar de financiële situatie van politici nu helemaal taboe. Bijdragen zouden ook aangepast worden. Sommige verslaggevers worden naar eigen zeggen bedreigd. Voor de Oranje Revolutie van 2004 had de regering in Oekraïne ook een sterke greep op de media. De grotere persvrijheid werd als een van de belangrijkste successen van de revolutie gezien. President Janoekovitsj ontkent dat de overheid druk zet op de media.
Mensenrechtenorganisaties wijzen ook op een recente beslissing van de regering om de president de bevoegdheid te geven om rechters te benoemen en te ontslaan. Intussen is een departement van het ministerie van Binnenlandse Zaken opgedoekt dat de naleving van de mensenrechten moest bewaken.
Oekraïne legt blijkbaar ook de vrijheid van vergadering aan banden. De Oekraïense Helsinki Mensenrechtenbond (UHHRU) zegt dat rechtbanken de laatste maanden verscheidene bijeenkomsten hebben verboden. De politie heeft betogingen tegen de regering uit elkaar geslagen en actievoerders opgepakt.
De Oekraïnse geheime dienst (SBU) lijkt ongestraft te kunnen teruggrijpen naar de trucks van de KGB, de geheime dienst van de vroegere Sovjet-Unie. De rector van een universiteit maakte vorige maand openbaar hoe de SBU hem op het hart had gedrukt studenten te waarschuwen dat protestacties tegen de regering tot vervolging kunnen leiden. Daarna vroegen de SBU-agenten hem een brief te ondertekenen waarin hij verklaarde die richtlijnen te hebben begrepen. “We geloven niet dat dit een geïsoleerd incident was”, zegt MacGill. “Het lijkt erop dat de geheime dienst er steeds meer op vertrouwt dat ze ongestraft kan optreden.”