"Kief Gaza?": Bezetting en economie

Gaza, februari 2011: de winterse regens hebben eindelijk gehoor gegeven aan de wanhopende verzuchtingen van de landbouwers en verkoelen nu de geesten die gefocust zijn op de brandende Arabische wereld. Dictatoriale regimes uit de regio die teren op de verarming van de eigen bevolking en de mensenrechten flagrant schenden, worden eindelijk aan het wankelen gebracht door volksrevoluties die de ketens van verlammende angst bruusk hebben afgelegd. Palestina kijkt toe met een intensifiërend, corrosief verlangen naar vrijheid, maar verkeert in tweestrijd; wat verdient prioriteit: de interne politieke problemen, waarin zowel Fateh als Hamas centraal staan, of de Israëlische bezetter?

Gazanen zijn uitgelaten over Egypte’s volksverzet dat Moebarak succesvol van zijn troon gestoten heeft. Ondanks de schaarste die Gaza typeert, zowel op materieel als immaterieel vlak, is er nu opnieuw hoop voorhanden: de hoop dat een nieuw Egyptisch regime een einde zal brengen aan de blokkade.

In het vuur van de Egyptische volksrevolutie werd de blokkade van Gaza echter aangestrengd. Zo sloot Egypte twee weken geleden Rafah, de grensovergang met Gaza. Het beperkt aantal Gazanen dat toegang had tot de buitenwereld (mensen met buitenlandse paspoorten, patiënten en studenten) zijn weer gekluisterd aan het Gazaans grondgebied, terwijl een honderdtal Gazanen noodgedwongen in Egypte wachten om naar huis te kunnen keren.

De chaos in Egypte bereikte ook de Sinaïwoestijn en belemmerde het tunnelverkeer aan de Philadelphia Corridor. Tunnels importeren voornamelijk constructiemateriaal, brandstof en gasflessen, dat ieder Palestijns huishouden aanwendt in de keuken. Stroomonderbrekingen zijn weer copieus, aangezien de lokale energiecentrale sinds enkele weken voornamelijk op goedkopere Egyptische diesel teert. De files aan de tankstations nemen toe, auto’s verdwijnen achter zwarte rookpluimen nu ze zijn overschakeld op keukenolie en de manuele generatoren ronken enkel nog voor zij die gehamsterd hebben.

De Omtrek van de Bezetting

Ondanks de ontmanteling van Israëlische kolonies en de terugtrekking van Israëlische bezettingstroepen uit de Gazastrook in 2005, blijft de bezetting een realiteit. Israël controleert de landsgrenzen, het luchtruim en de territoriale wateren. De wurgende blokkade gaat dit jaar zijn vierde jaar in en geldt als een collectieve volksbestraffing voor de verkiezingsoverwinning van Hamas. Reeds in de jaren ‘90 werden er bewegingsbeperkingen opgelegd aan Gaza, maar deze werden drastisch geïntensifieerd in 2007.

Israël kende Gaza de titel “vijandige entiteit” toe en legt sancties op door de bewegingsvrijheid van de bevolking te beperken en de import van goederen en brandstof aan banden te leggen. De openbare aanklager beantwoorde een klacht van GISHA, een Israëlische mensenrechtenorganisatie, met de uitspraak: “schade toebrengen aan de economie van de vijand is een legitieme vorm van oorlogsvoering” (1).

Volgens het internationaal recht is Israël, als bezettende macht, verplicht om in te staan voor de veiligheid, rechten en noden van de Gazanen, wat de blokkade schaamteloos aan zijn verdrukkende laars lapt.

Anderhalf miljoen Palestijnen, waarvan meer dan de helft jonger is dan 18 en die voor 70% uit vluchtelingen bestaat (2), leven in een openluchtgevangenis, waar terreur en geweld schering en inslag zijn.

Dagelijks zoemen onbemande bomvliegtuigen onheilspellend boven de hoofden van de bevolking om overstemd te worden door Israëlische F16’s die het luchtruim openscheuren. Samen zaaien ze een pertinent klimaat van psychologische terreur indien het militair geschut geen fysieke destructie aanricht via bomaanvallen. Op zee bakenen kanonneerboten vervaarlijk de 3 zeemijl grens af, waartoe Israël unilateraal beslist heeft, en wurgen daarmee de Palestijnse visvangst. Langs de landgrenzen verschuilen Israëlische sluipschutters zich in de wachttorens om verzetsstrijders af te weren, maar tevens om de illegale, unilaterale, “bufferzone” te bewaken.

Een onafgebakende zone van 300 meter langs Gaza’s zijde van de grens werd door Israël als no-go-zone beschouwd, waar soldaten zich schietgraag manifesteren. Tanks en jeeps patrouilleren dagelijks langs de grens en op regelmatige basis enteren Israëlische bulldozers Gaza om de grenszone plat te walsen.

Economische destructie

Een Wikileaks-document van november 2008 bevestigt een publiek geheim: Israëlische functionarissen stellen uitdrukkelijk dat het de bedoeling is om de economie van Gaza op de rand van instorting te brengen “zonder het laatste zetje over de rand te geven”(3).

Israël’s gewelddadige aanval op de Freedom Flotilla in mei 2010, zorgde voor wereldwijde verontwaardiging en de internationale druk zette de Israëlische overheid ertoe aan om een versoepeling van de blokkade aan te kondigen in juni. De arbitraire wissellijst van toegelaten goederen zou vervangen worden door een eenduidige lijst van verboden goederen, Israël zou meer constructiemateriaal exporteren en meer grensposten openen om de invoer van goederen naar Gaza te bevorderen (4).

Diverse mensenrechten- en vredesorganisaties, waaronder Amnesty International, Oxfam en Broederlijk Delen, onderschrijven echter in het rapport “Teneergeslagen Hoop” (5) dat de “versoepeling” bitter weinig soelaas biedt voor de Gazanen. Het rapport spreekt klare taal: de enige uitweg is een volledige opheffing van de blokkade.

De werkloosheid in de Gazastrook bereikte begin februari 2011 een historisch dieptepunt volgens het VN-agentschap voor Palestijnse vluchtelingen (UNWRA): 45 procent van de bevolking overleeft zonder inkomen (6) en 80 percent van de bevolking is afhankelijk van internationale humanitaire hulp. Stroomonderbrekingen duren gemiddeld 4 a 6 uur per dag en vaker langer. 60% van Gaza’s bevolking heeft slechts om de 4 a 5 dagen stromend water gedurende 6 a 8 uur (8). Dagelijks stroomt 50 tot 80 miljoen liter deels behandeld of volledig ongezuiverd rioleringswater in de zee (9). Ongeveer 90% van het water bevat te hoge chloride- en nitraatconcentraten en is dus ongeschikt als drinkwater (10). 78% van de huizen die ernstig beschadigd werden tijdens Operatie Gegoten Lood zijn nog niet herbouwd (11).

Verboden lijst

De gepubliceerde “negatieve” lijst zou enkel goederen bannen die mogelijk een gevaar kunnen betekenen voor Israël’s veiligheid, maar Israël overschrijdt de internationale definiëring van het dubbelzinnig gebruik van goederen en legt dus strengere beperkingen op (12).

Zo worden meststoffen en waterzuiveringsoplossingen expliciet gebannen. Landbouwers in Gaza bevestigen het gebrek aan meststoffen en klagen dat nylon, dat aangewend wordt voor serres, evenmin beschikbaar is. Vissers voegen eraan toe dat Israël de import van visnetten weerhoudt. Israëlische autoriteiten vragen tevens speciale toestemmingen voor goederen die volgens hun lijst toegelaten zijn (13).

Exportban

Export is nog steeds virtueel onmogelijk, waardoor economisch herstel uitgesloten wordt. Sinds de versoepeling van de blokkade zijn er slechts enkele ladingen aardbeien en bloemen uit Gaza ontsnapt (14). De tunnels maken een beperkte vorm van uitvoer via Egypte mogelijk.

In het verleden was Gaza’s economie voornamelijk afhankelijk van de export van goederen zoals meubilair, kledij, textiel, voedsel en landbouwproducten, die instonden voor het levensonderhoud van tienduizenden Palestijnen en hun families. Gaza’s economische activiteit is thans afhankelijk van lokale vraag, en wordt opnieuw gedecimeerd door de beperkte koopkracht van de bevolking en de grootte van de lokale markt (15).

Importbeperkingen

Sinds de “versoepeling van de blokkade, steeg de Israëlische import, voornamelijk consumptiegoederen, van 20% naar 35% van wat er voor de blokkade toegelaten werd.

Goederen zoals kruiden, kledij, cosmetica, koelkasten en auto’s, die voorheen enkel ondergronds uit Egypte geëxporteerd konden worden, passeren vandaag door de Israëlische grensposten.

Hoewel de invoer van voedingsmiddelen uit Israël significant gestegen is, kunnen veel Gazanen zich de nieuwe goederen in de winkels niet veroorloven.

Grondstoffen, die broodnodig zijn om de lokale economie te laten heropleven, worden voornamelijk weerhouden door de Israëlische autoriteiten (16). Op dit ogenblik is 65% van Gaza’s industrie opgedoekt, terwijl de overige industriële bedrijven op verminderde capaciteit draaien. Voor juni 2007, stelde de sector 35.000 mensen tewerk, nu zijn dat er slechts 6000 (17).

Paradoxaal genoeg ondermijnt de versoepeling van import de lokale productie: veel Gazaanse producenten kunnen de competitie met goedkopere geïmporteerde goederen zoals goedkoop Chinees textiel of voedsel uit Israël niet aan (18).

Door de gelimiteerde bevoorrading van industriële brandstof, draait Gaza’s energiecentrale slechts op 68% van de totale capaciteit. Dit manifesteert zich in dagelijkse stroomonderbrekingen die gemiddeld 6 a 8 uur per dag aanhouden. Dit heeft een negatief effect op de waterbevoorrading, behandeling van afvalwater en de gezondheidszorg.

Stromend water is slechts beperkt beschikbaar; meer dan 60 percent van de bevolking heeft slechts 6 à 8 uur stromend water om de vier à vijf dagen (19). Zij die zich het kunnen permitteren, vangen de tekorten op via watertanken, die op de daken van de huizen geïnstalleerd worden.

De invoer van bouwmateriaal bedraagt slechts 11 percent van wat er in 2007, voor de blokkade geïmporteerd werd (20). Tot op heden heeft de Israëlische overheid slechts 7 percent van UNWRA’s bouwplannen in de Gazastrook goedgekeurd, waarvan slechts een kleine fractie van het nodige bouwmateriaal effectief werd geëxporteerd naar Gaza (21).

Volgens de Verenigde Naties heeft Gaza 670.000 vrachtladingen aan constructiemateriaal nodig, terwijl het maandelijks gemiddeld aantal vrachtladingen op slechts 715 ligt, sinds de “versoepeling”. Het NRC, Norwegian Refugee Council, noteert dat er 9.275 huizen gebouwd moeten worden, 2.886 moeten vervolledigd worden en tienduizenden huizen zijn nodig om tegemoet te komen aan de natuurlijke bevolkingsgroei (22).

Economische groei?

De veelgerapporteerde groei van 16% in Gaza verwijst naar de periode tussen het eerste kwartaal van 2009 en het eerste kwartaal van 2010, voor de ‘versoepeling’. De Werelbank attribueert deze groei aan een verlaagde vergelijkingsbasis door de duik in economische activiteit tijdens de Israëlische belegering in 2008-2009 en de daaropvolgende maanden.

De instroom van humanitaire hulp, de bloeiende tunnelactiviteiten en de kleinere versoepelingsmaatregelen die Israël ondernam in deze periode zijn mede verantwoordelijk voor dit groeipercentage (23). Het IMF voegt daaraan toe dat het onwaarschijnlijk is dat deze groei zal aanhouden indien de invoer voor privéinvesteringen en de export naar Israël onmogelijk blijft (24).

Inge Neefs werkt sinds een drietal maanden in de Gazastrook als vrijwilliger voor de International Solidarity Movement

Noten

1) GISHA, 17 november 2010, www.gisha.org/UserFiles/File/Israel%20uses%20the%closure%20as%20economic…

2) OCHA, Humanitarian Presentation (Gaza Strip), January 2011, www.ochaopt.org/

3) WikiLeaks: Israel aimed to keep Gaza economy on brink of collapse, www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/wikileaks-israel-aimed-to-keep-ga…(

4) Statement Following the Israeli Security Cabinet Meeting, 20 June 2010, www.pmo.gov.il/PMOEng/Communication/Spokesman/2010/06/spokemediniyut2060…

5) AMNESTY INTERNATIONAL UK, BROEDERLIJK DELEN, CAFOD e.a. “Teneergeslagen Hoop: Blokkade van Gaza houdt aan”

6) UNWRA, Gaza unemployment reaches 45 per cent, 10 februari 2011, ww.unrwa.org/etemplate.php?id=902

7) OCHA , The Humanitarian Monitor, September 2010, www.ochaopt.org/documents/ocha_opt_the_humanitarian_monitor_2010_10_19_

8) E WASH , WASH Cluster oPt Monthly Situation Report, 30 October 2010.

9) E WASH , The Impact of the Blockade on Water and Sanitation in Gaza, July 2010.

10) E WASH , The Impact of the Blockade on Water and Sanitation in Gaza, July 2010.

11) Shelter Sector Gaza, Gaza Housing Needs after Three Years of Blockade and War, Shelter Advocacy Fact-Sheet 2, June 2010, www.ngovoice.org/

documents/Shelter%20Gaza-fact-sheet-2-June%202010.pdf. See also IRIN, OP T: Obstacles on Road to Gaza Rebuilding, 30 June 2010, www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=89679.

12) The ‘negative list’ was published on 4 July 2010 and includes two parts:

A list of military and ‘dual-use’ (civilian and military) items. The dual-use part extends significantly beyond the internationally recognisedWassenaar

Arrangement list of dual-use items which is also incorporated into Israel’s domestic legislation.

13) ‘A list of construction items and materials to be allowed entry into Gaza only for international projects approved by the PA’. Israel Ministry of Foreign Affairs, Gaza: Lists of Controlled Entry Items, 4 July 2010, www.mfa.gov.il/MFA/HumanitarianAid/Palestinians/Lists_Controlled_Entry_I….

14) Zie b.v. Associated Press, Israeli General Lays Out Plan for Reviving Gaza, 26 October 2010, www.salon.com/wires/print.html?story=D9J3APH G0_ml_israel_gaza_s_gatekeeper.

15) PalTrade, Gaza Strip — Crossings Bi-Monthly Monitoring Report, August-September 2010, 14 October 2010, www.paltrade.org/cms/images/enpublications/GAZA %20REPO RT%20Aug%20_%20Sep.pdf.

16) OCHA , Gaza Crossings Online Database, values for January-May and August-November 2010 as compared to the first five months of 2007.

17) AMNESTY INTERNATIONAL UK, BROEDERLIJK DELEN, CAFOD e.a. “Teneergeslagen Hoop: Blokkade van Gaza houdt aan”

18) PalTrade, Gaza Strip — Crossings Bi-Monthly Monitoring Report, August-September 2010, 14 October 2010, www.paltrade.org/cms/images/enpublications/GAZA %20REPO RT%20Aug%20_%20Sep.pdf

19) See OCHA oPt – Protection of Civilians Weekly Report 20-26 Oct 2010, available at www.ochaopt.org  

20) OCHA , Gaza Crossings Online Database, Period August-November 2010, www.ochaopt.org/GazaCrossings.aspx.

21) PalTrade, Gaza Strip — Crossings Bi-Monthly Monitoring Report, August-September 2010, 14 October 2010, www.paltrade.org/cms/images/enpublications/GAZA %20REPO RT%20Aug%20_%20Sep.pdf

22) Zie NRC – Shelter Sector Fact Sheet 1, available at www.sheltergaza.

23) The World Bank, The Underpinnings of the Future Palestinian State: Sustainable Growth and Institutions, Economic Monitoring Report to the Ad HocLiaison Committee, 21 September 2010, http://siteresources.worldbank.org/INTWES TBANKGAZA /Resources/WorldBankSep2010AH LCReport.pdf.

24) Macroeconomic and Fiscal Framework for the West Bank and Gaza: Sixth Review of Progress, Staff Report for the Meeting of the Ad Hoc Liaison Committee, 21 September 2010,http://www.imf.org/external/country/WBG/RR/2010/092110.pdf