"Kief Gaza?": Restricties en politiek

Niet minder dan 35% van Gaza’s landbouwgrond en 85% van het zeegebied wordt door Israël als no-go-zone beschouwd op straffe van beschieting. Dit heeft vanzelfsprekende verscheurende gevolgen voor de veiligheid en bestaansmiddelen van Gazanen die afhankelijk zijn van deze gebieden (25).

Overleven aan de grens

In het Palestijns-Israëlisch interimakkoord werd er een bufferzone van 50 meter bedongen, dat Israël in 2000, bij het uitbreken van de Tweede Intifada, uitbreidde tot 150 meter. In mei 2009 verspreidde het Israëlische leger duizenden ‘leaflets’ met de boodschap dat er een minimale afstand van 300 meter van de grens moet gerespecteerd worden.

Het Kantoor voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken van de VN (OCHA) (26) noteert dat de no-go-zone in de praktijk tot 500 meter reikt: wie deze zone betreedt, riskeert zijn leven. Het Israëlisch leger houdt verschillende keren per week invallen in deze zone om het land plat te walsen, waarbij eigendommen keer op keer vernield worden. De hoge risico zone strekt echter tot 500 à 1500 meter, waar het Israëlisch leger er evenmin voor terugdeinst om mensen neer te schieten en waar nivellering van het grondoppervlak en vernieling van eigendommen frequent voorkomen. De acties van het leger zijn hier echter onregelmatiger en minder voorspelbaar.

De landelijke no-go-zone beslaat 17% van Gaza’s totale oppervlakte, waar een derde van de vruchtbare landbouwgrond en een significant aantal waterbronnen gelegen zijn. Huizen in dit gebied staan bloot aan Israëlische aanvallen, waardoor diverse gezinnen gedwongen werden om hun huis achter te laten en te migreren naar veiligere oorden, ondanks het inkomensverlies.

Anderen ontbreekt financiële alternatieven en houden noodgedwongen stand, om te overleven in gespannen onzekerheid. Een onderzoek van Save the Children (27) geeft aan dat 73 procent van de burgers uit deze grensregio onder de armoedegrens leeft, in vergelijking met het algemeen Gazaans gemiddelde dat op 42 procent ligt.

Bewoners getuigen van een omnipresente angst voor hun fysieke integriteit die toeneemt bij het vallen van de avond, wanneer bombardementen frequenter zijn en kogelschoten veelvuldig weerklinken. Wat het ergste bevonden wordt, is de onmogelijkheid om een veilige thuishaven te creëeren voor de kinderen.

Kinderen worden gespeend met angst en groeien op met geweld: de terreursdreiging is hier imminent en de feitelijke uitbarstingen gebruikelijk. Salma Hassan, een 44-jarige vrouw uit Beit Hanoun, in het noorden van de Gazastrook, parafraseert de situatie alsvolgt: “Hier, in de zogenaamde bufferzone hebben we nog geen moment rust gekend sinds de belegering van 2008-2009: we leven in constante schrik.”

Puin verzamelen

In 2010 werden niet minder dan 52 Palestijnse burgers vermoord en verwondde het Israëlisch leger 189 anderen terwijl ze aan het werken waren in of nabij de bufferzone (28). Het gebrek aan cement heeft een nieuwe jobcategorie gecreëerd in Gaza: de puinverzamelaar, voor wie de grensregio eveneens vruchtbare grond is. Brokstukken van gebombardeerde huizen of achtergelaten Israëlische kolonies worden verzameld om later vergruisd te worden tot goedkope cement van ondermaatse kwaliteit.

Met een paard en houten kar, trekken mannen, maar helaas ook vaak kinderen, de gevaarlijke bufferzone in. Een dag noeste arbeid verdient tussen 20 à 50 shekel (of 4 à 10 euro), een mager inkomen dat absoluut niet opweegt tegen de levensgevaarlijke werkomstandigheden. “Wat kan ik anders doen!? Iemand moet ervoor zorgen dat er gegeten kan worden”, zegt de 15-jarige Mokles Jawad Al Masr die op 28 november in het been geschoten werd terwijl hij puin aan het verzamelen was in het noorden van Gaza.

Op 18 januari is de 17-jarige Amjad el-Zaaneen echter een slechter lot beschoren. Samen met zijn broer en drie neven, waarvan de jongste amper 11 jaar is, verzamelt Amjad stenen in Beit Hanoun, in noord-Gaza. De vijf jongens haddden net hun paardenkar volgeladen met stenen toen Israëlische tanks en bulldozers plots aan de grens verschenen, op 300 meter van hen. De jongens lieten hun paard en vracht achter en renden voor hun leven totdat ze veilig en wel thuis waren.

Enkele uren later besluitten ze terug te keren, de situatie leek bekoeld, het gevaar min of meer geweken. Het werk van de bulldozers en tanks zat erop: het leven was weer uit het land gehaald: alles was weer vlak. De jongens bereiken hun paardenkar en staan op het punt om te vertrekken wanneer ze plots gebombardeerd worden. De 19-jarige Sharaf Raafat Shada, wordt door een bomscherf in de borst geraakt. Amjad, de oudste, poogt hem op de paardenkar te leggen om hem naar het ziekenhuis te vervoeren, maar hij kan Sharaf’s gewicht niet dragen. Hij besluit hulp in te roepen en beweegt zich richting het centrum van het dorp. Even verderop wordt hij geraakt door een nieuwe bom die een grote gapende wonde in zijn buikstreek nalaat. De vier andere jongens slaan in paniek en lopen weg. Ambulances en buurtbewoners pogen Amjad te bereiken met witte vlaggen, maar het Israëlisch vuur komt niet tot een staken. Wanneer de ambulance er uiteindelijk in slaagt Amjad te bereiken, is hij reeds overleden.

Vissers

In de Oslo akkoorden werd 20 maritieme mijl bedongen voor Gazaanse vissers, maar sinds 1993 heeft Israël opeenvolgende restricties opgelegd waardoor Palestijnse vissers sinds 2007 niet verder dan 3 zeemijl kunnen uitvaren. De kwaliteit, kwantiteit en diversiteit van de visvangst is hierdoor ernstig achteruit gegaan. Volgens het Internationale Comité van het Rode Kruis (29) is bijna 90% van de 4000 vissers die de Gazastrook telt arm (met een inkomen tussen 100 en 190 US dollars) of zeer arm (verdienen minder dan 100 dollar per maand), terwijl dat percentage “slechts” op 50 stond in 2008.

Volgens Al Mazen Center for Human Rights (30) pleegde het Israëlische leger tussen 1 mei 2009 en 30 november 2010 niet minder dan 53 aanvallen tegen vissers: twee mannen werden vermoord, zeven gewond en 42 werden gearresteerd. 17 vissersboten werden in beslag genomen waarbij één vernield werd. Volgens het internationaal recht zijn dergelijke acties flagrante schendingen, aangezien Israël niet aan haar verantwoordelijkheden houdt als een bezettende macht. De vissers’ rechten op leven, werk, veiligheid en fysieke integriteit worden geschonden. Ze worden gemarteld en het wordt hen onmogelijk gemaakt om een gepast inkomen te vergaren.

In december en januari werden er vier keer vissers ontvoerd van Gazaanse wateren. De 54-jarige Mohamed ‘Abdul Qader Baker werd op 4 januari samen met zijn drie collega’s aan het vissen op 2,5 zeemijl van de kust van Gaza-Stad toen hun boot onderschept werd door een Israëlische kanonneerboot. Ze werden onder schot gehouden en verplicht hun handen in de lucht te houden gedurende meer dan een uur, terwijl een kanonneerboot beroep deed op versterking van twee zodiacs. De mannen moesten zich vervolgens uitkleden en naar de zodiacs zwemmen, waar ze gehandboeid, geblinddoekt en overgeplaatst werden naar de kanonneerboot.

“Ik zei hen dat ik ziek ben en dat ik te oud ben om in het water te springen, zeker in deze weersomstandigheden! Eén van de soldaten zei me dat als ik niet sprong hij mijn hoofd en de boot zou opblazen”, verklaart de 54-jarige Mohamed Abed Qader Bakr.

Politiek

De Egyptische revolutie heeft de potentie om de machtsverhoudingen in het Midden-Oosten te hertekenen. Israël vreest dat de regionale volksverontwaardiging zich op korte tot middellange termijn tegen de zionistische entiteit zou kunnen keren. Net uitgetreden opperbevelhebber van hat Israëlisch leger, Ashkenazi, adviseerde zijn landgenoten dan ook om zich voor te bereiden op een “conventionele oorlog in diverse theaters tegen de toenemende bedreiging van radicale Islam”(32). Hiermee speelt hij niet alleen de westerse islamofobie handig in de kaart, maar negeert hij gemakshalve de massale roep om rechtvaardigheid en democratie van de Arabische wereld, die door zowel linkse als rechtse geesten gedragen wordt.

Eerder opperde Amidror, voormalig Israëlisch generaal, in Al Jazeera dat de grens tussen Gaza en Egypte vooral een zorg is, aangezien de onlusten in Egypte de ondergrondse smokkelactiviteiten zouden kunnen vergemakkelijken. Actueel wordt er dan ook gevreesd dat Israël de grens tussen Gaza en Egypte opnieuw zou bezetten.

De befaamde Palestine Papers, die het verraad van Fateh hebben blootgelegd, hebben de interne Palestijnse politieke verdeeldheid vergroot. Abu Mazen herschikt op dit moment zijn regering en Erekat verdwijnt uit het plaatje. Abbas riep tegelijkertijd op tot nieuwe verkiezingen, waar Hamas zich quasi ogenblikkelijk tegen verzette. Palestijnen willen het recht op vrije meningsuiting, de persvrijheid en de politieke detenties aankaarten met beide regeringen, zowel in Gaza als in Ramallah. De wanhoopskreet die Gaza Youth Breaks Out enkele maanden geleden uitzond, is helaas typerend voor de falende Palestijnse politiek.

Inge Neefs werkt sinds een drietal maanden in de Gazastrook als vrijwilliger voor de International Solidarity Movement

Noten

25) Numbers since 1 July 2010. Information provided by OCHA Jerusalem, 4 November 2010.

26) OCHA, Humanitarian Presentation (Gaza Strip), January 2011, www.ochaopt.org/

27) Save the Children UK, Fact Sheet Gaza Buffer Zone, oktober 2009

28) OCHA, Protection of Civilians 26 januari – 1 februari 2011 OCHA , Gaza Crossings Online Database, values for January-May and August-November 2010, www.ochaopt.org/GazaCrossings.aspx

29) ICRC, ‘Gaza Closure : Not Another Year !’, 14-06-2010, www.icrc.org/eng/resources/documents/update/palestine-update-140610.htm

30) Al Mezan Center for Human Rights, Fact Sheet: Gaza Fishermen: Life with Poverty, Harassment and Suffering, www.mezan.org/upload/11209.pdf

31) Ynet, www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4025266,00.html

32) Al Jazeera http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2011/01/201113177145613.html