Kiesdag in Mombasa

‘Mevrouw, mevrouw, wacht even!’ Ik verlaat net een kiesbureau in Mombasa stad en word achternagezeten door een strijdbare bejaarde vrouw die met haar identiteits- en registratiekaart zwaait. ‘Kijk ik ben geregistreerd en toch laten ze me niet stemmen’, zegt ze verwachtingsvol. Ze had eerder mijn grote camera opgemerkt en vond duidelijk dat haar situatie wat media-aandacht waard was.

Elisabeth Mkoba stond zoals velen om vijf uur op om om half zes present te geven aan het stembureau waar ze zich eind vorig jaar had geregistreerd. In december was ze zelfs gaan dubbelchecken of haar naam wel op de lijst stond. Toen dat niet het geval was, bracht ze het nodige papierwerk in orde. ‘Toen zeiden ze, Mama, ga maar naar huis, zo is het in orde. Ze hebben het dus niet in orde gebracht, want vandaag stond ik toch niet op de lijst’, zegt ze in opperste verontwaardiging.

Samen met Zaitun Khamis, een andere gedupeerde vrouw ondernemen we de tocht naar de andere kant van de stad zodat ze hun beklag kunnen doen bij het lokale hoofdkwartier van de kiescommissie. Onderweg komen we een man tegen die net hetzelfde voorhad maar met zijn vuist op tafel sloeg en uiteindelijk toch mocht stemmen. ‘Dat is omdat hij een man is, naar ons vrouwen zouden ze nooit zo luisteren’, vindt Elisabeth ervan. Ze vermoedt trouwens ook dat namen van sommige groepen systematisch niet correct geregistreerd zijn zodat ze niet op hun favoriete kandidaat kunnen stemmen.

‘Het is mijn grondwettelijk recht en bovendien telt echte elke stem voor die man’, zegt de oude vrouw, refererend naar haar favoriet Raila Odinga. Later op de avond zou ze gelijk krijgen. De tijdelijke uitslagen wijzen dan op een overwinning van meer dan vijftig procent voor rivaal Uhuru Kenyatta. Het hoofd van de kiescommissie belt uiteindelijk naar Elisabeth’s en Zaitun’s kieskantoor, en de twee vrouwen mogen uiteindelijk ongestoord hun stem uitbrengen.

Dodelijk geweld

Kenia’s historische verkiezingsdag begon met het nieuws over aanslagen en schermutselingen met politiemensen en enkele jongeren het leven lieten. Media en politie zijn het er al gauw over eens dat het de aanslagen van de hand van het Mombasa Republic Council zijn, een afscheidingsbeweging in de kustregio die de overheid eerder al hardhandig neersloeg en zonder succes buiten de wet wilden stellen.

Bij de mensenrechtenorganisatie Muslims for Human Rights (MUHURI) zijn ze niet zo zeker van het aandeel van de afscheidingsbeweging. Het MRC ging er steeds prat op hun doel via juridische weg willen bereiken. ‘In de regio’s waar de aanslagen op de buurtbewoners en politie plaatsvonden kan het MRC op heel wat sympathie rekenen’, legt Fahad, een medewerker van MUHURI uit.

Zijn collega’s zijn de hele avond en ochtend in de weer geweest om de zaak op te volgen in het politiekantoor en het lijkenhuis. De lichamen van de gevallen politiemannen in de wijk Changamwe waren meteen door collega’s verwijderd, de gedode jongeling was er heel de nacht blijven liggen. ‘Als mensenrechten organisatie strijden we voor eerlijke en vrije verkiezingen, daarom is het belangrijk dat wij deze zaken mee opvolgen’, verklaart Fahad hun betrokkenheid.

Zijn collega’s komen even later terug met confronterende foto’s en beeldmateriaal van de jongere. Om zijn hoofd en benen zijn rode en zwarte linten gebonden en ook elders op zijn lichaam zijn traditionele amuletten en andere parafernalia aangetroffen. Voor de politie is dat het bewijs dat het om het MRC gaat.

Voor MUHURI, die de beweging van dichtbij opvolgt, verwijst dit in niets naar het MRC. ‘Ik hoop echt dat ze niets met dit geweld te maken hebben, want ik zou me persoonlijk mee verantwoordelijk voelen’, geeft Francis Auma, een andere medewerker aan. Hij zorgde er voor MUHURI mee voor dat enkele MRC leden onlangs op borgtocht vrijkwamen.

Het hoofd van MUHURI drukt tijdens een persconferentie zijn bezorgdheid uit over het feit dat de aanslagen zo meteen in de schoenen van het MRC worden geschoven. ‘Op deze manier bestaat er de kans dat de echte daders ongestraft blijven, en dat is echt onaanvaardbaar. Er moet een onderzoek ten gronde worden gevoerd,’ verklaart voorzitter Hussein Khalid.