Kirchner stuurt legertop de laan uit

In totaal worden 27 generaals, 13 admiraals en 12 brigadiers-generaal op rust gesteld. Daarmee verdwijnen de bevelhebbers van de drie bestanddelen van de Argentijnse strijdmacht. De kersverse Defensieminister José Pampuro gaf gisteren ook de namen vrij van de officieren die hun plaats innemen: generaal Roberto Bendini komt aan het hoofd van de landmacht, vice-admiraal
Jorge Godoy (57) krijgt het bevel over de Argentijnse vloot en brigadier-generaal Carlos Rohde (54) wordt de leider van de luchtmacht.

Kirchners kabinetschef Alberto Fernández legt de ingrijpende maatregel uit als een generatiewissel: “vele generaals zaten vast op hun plaatsen,” en dat belemmerde de groeikansen van “een nieuwe generatie officieren”.

De uittredende legertop voelt zich op snelheid gepakt door de nieuwe president, die pas zondag de eed aflegde. Generaal Heriberto Ahuel omschrijft de operatie als een “onthoofding” van het leger. Ahuel vindt dat de 52-jarige Bendini het hoogste bevel “vele jaren voor zijn tijd krijgt”. Minister Pampuro riposteert dat Bendini en de anderen “gewoon zelf ervaring moeten opdoen.”

Hooggeplaatste bronnen in de buurt van de president bevestigen dat er meer aan de hand is dan een generatiewissel. Het echt motief van Kirchner is de wens om een legertop te hebben waarvan het blazoen niet besmeurd is door geweld en repressie. Kirchner was in de donkere jaren zeventig een militant van de Peronistische Jeugd, een progressieve factie van de nu regerende Justicialista Partij die banden had met de rebellenbeweging van de Montoneros. Onder de dictatuur (1976-1983) belandde Kirchner tweemaal achter de tralies, en heel wat van Kirchners vrienden werden het slachtoffer van wat in Argentinië “gedwongen verdwijningen’ heet: liquidaties door het leger.

“Ik kom uit een generatie die gedecimeerd werd en te lijden heeft onder pijnlijke leegtes,” zei Kirchner zondag tijdens zijn openingsrede in het Congres. De president verklaarde een professioneel leger te willen “dat in de eerste plaats aan de toekomst werkt en niet aan het verleden.”

Een niet mis te verstane boodschap aan het adres van de uittredende legerchef
Luitenant-generaal Ricardo Brinzoni. Die weigert verantwoording af te leggen voor zijn aandeel in ‘de slachting van Margarita Belén’ – de standrechtelijke executie van 22 politieke gevangenen in 1976 in de noordelijke provincie Chaco. Brinzoni, die verschillende keren werd gedagvaard voor het incident, leidde toen de provinciale regering. Hij gaf onlangs toe dat de gedetineerden niet stierven in een vuurgevecht maar werden doodgeschoten en dat het incident nadien werd weggemoffeld.

Het valt te betwijfelen of officieren die Argentijns bloed aan hun handen hebben een rustig pensioen tegemoet gaan. Het Hooggerechtshof buigt zich momenteel over de vraag of de amnestiewetten van 1987 – die de officieren vrijstellen van vervolgingen omdat ze enkel orders zouden hebben uitgevoerd – vernietigd kunnen worden. De amnestiewetten stonden jaren als een buffer tussen de Argentijnse slachtoffers en hun beulen maar in 2001 liepen verschillende officieren toch een veroordeling op. Het Hof van Beroep verwees de amnestiewetten toen naar de prullenmand wegens ongrondwettelijk. Het Hooggerechtshof onderzoekt nu of dat argument steek houdt.

Horacio Jaunarena, die tot vorige zondag minister van Defensie was, was net als Brinzoni van mening dat de amnestiewetten van kracht moesten blijven. Zijn opvolger deelt die mening niet. De mogelijkheid dat de amnestiewetten vernietigd worden, zorgt voor lichte paniek in de legertop. “In 1987 was nagenoeg het hele Argentijnse leger betrokken bij een vuile oorlog, nu is dat nog tien procent,” schat journalist Horacio Verbitsky, het hoofd van het Centrum voor Juridische en Sociale Studies.

Estela de Carlotto, de voorzitster van de Grootmoeder van het Meiplein, toont zich erg verheugd met de eerste beleidsdaad van de president. De Abuelas zijn de bekendste organisatie die zich in Argentinië inzet voor de opheldering van alle verdwijningen. Tijdens de dictatuur ‘verdwenen’ tussen de 10 en de 30.000 mensen - linkse politici, vakbondsmensen, activisten. Een groot aantal kinderen en baby’s van politieke gevangen werd ondergebracht in politiek correcte families. Het Argentijnse leger is er door zijn corporatistische reflexen goed in geslaagd om die duistere periode toegedekt te houden.