Kirgizië verdeeld over schuldeninitiatief

De schuld van het kleine Centraal-Aziatische land met een bevolking van vijf miljoen mensen, heeft inmiddels de twee miljard dollar bereikt. De jaarbegroting van Kirgizië is minder dan 500 miljoen dollar.

Het zou ongewoon zijn als een Centraal-Aziatisch land toetreedt tot het HIPC-initiatief, dat oorspronkelijk in het leven werden geroepen voor Afrikaanse landen met hoge schulden. Van de 42 HIPC-landen liggen er 34 in Afrika bezuiden de Sahara.

Onder de post-Sovietstaten overwogen Kirgizië, Tadzjikistan en Moldavië het HIPC-programma. Tadzjikistan en Moldavië slaagden er echter in hun schulden te herstructureren zonder toe te treden tot de HIPC. De Wereldbank heeft Kirgizië aangeboden een miljard dollar kwijt te schelden als het land toetreedt tot de HIPC.

De regering van Kirgizië is verdeeld over het aanbod. Minister van Buitenlandse Zaken Alikbek Djekshenkulov is tegen het idee, evenals staatssecretaris Adahan Madumarov. Premier Felix Kulov is voor toetreden “als daarmee de belangen van het land gediend zijn.” President Kurmanbek Bakiev zegt ook onder bepaalde voorwaarden te willen toetreden tot het HIPC-initiatief.

Studenten, niet-gouvernementele organisaties en politieke partijen houden ondertussen demonstraties buiten de parlementsgebouwen en bij de kantoren van de Wereldbank in de hoofdstad Bishkek. “HIPC betekent het einde van Kirgizië”, zo luidt een van de slogans. “We willen niet door donoren bestuurd worden”, luidt een andere.

“Voor Kirgizië is HIPC meer een emotionele dan een economische kwestie”, zegt Marat Tazabekov, directeur van het Instituut voor Economisch Beleid. “Toetreding tot HIPC zou betekenen dat we erkennen dat onze politieke instituten en leiders niet meer in staat zijn zelfstandig het land te besturen.” Het Instituut voor Economisch Beleid is een sociale unie die onder meer financiële steun krijgt van de Soros Stichting in Kirgizië.

Kirgizië zal naar verwachting voor maart volgend jaar een besluit nemen over eventuele toetreding tot de HIPC. Momenteel worden gesprekken gevoerd met onder meer de Wereldbank, die eisen stelt op het gebied van macro-economische stabiliteit, budgetcontrole en corruptiebestrijding.

In het bijzonder wil de Wereldbank dat de regering meer transparantie brengt in de energie- en mijnsector. Ook zouden de energieprijzen omhoog moeten en er zou een nieuw belastingsysteem moeten komen. Tegenstanders vrezen dat deze hervormingen de deur open zetten voor de overdracht van deze sectoren aan buitenlandse investeerders.

Ulan Sarbanov, voormalig hoofd van de Nationale Bank van Kirgizië, zegt dat er op zichzelf niets mis is met de hervormingsplannen. “De belangrijkste vraag is echter of we die hervormingen ook daadwerkelijk kunnen realiseren als we toetreden tot de HIPC-groep. En als we dat niet doen, zijn we dan in staat om alle economische problemen zelf op te lossen?”

Kwijtschelden van schulden is volgens de Wereldbank niet voldoende. “Als een land niet de noodzakelijke hervormingen doorvoert, dan is falen onvermijdelijk”, zei Rodger Robinson van de Bank eerder deze maand.

Bazarbai Mambetov, voorzitter van de Associatie van Oliehandelaren in Kirgizië, wijst met de beschuldigende vinger naar donoren. “Iemand zal een rem moeten zetten op de oplopende schulden. Onze samenleving zal niet tot rust komen als niet duidelijk wordt waar die twee miljard dollar aan besteed zijn en wat dat heeft opgeleverd.”

De onafhankelijke groepering Parlement tegen Corruptie wil dat buitenlandse donororganisaties de schulden die de afgelopen twaalf jaar ontstonden in kaart brengen, zodat het de bevolking duidelijk wordt wat er met het geld is gebeurd.