Klimaatpraat

Energie-efficiëntie: valse hoop

Duitsland is in 2007 G8-voorzitter en dit voorjaar ook nog eens voorzitter van de Europese Unie. Kanselier Merkel wil graag scoren, maar op het vlak van milieu verwacht niemand een doorbraak, weet Ulrik Lenaerts, adviseur Leefmilieu van minister Bruno Tobback. ‘Daarvoor is het water tussen Europa en de VS veel te diep’.
Europa werpt zich als voorvechter in de strijd tegen de opwarming, maar kan het wel wegen op de debatten? De EU staat tenslotte voor amper één zevende van de koolfstofdioxideuitstoot én heeft zeker al de administratie van de Amerikaanse president Bush tegen. ‘Het is al te gemakkelijk om enkel te focussen op Bush. China en India zijn ook niet razend enthousiast over de klimaatdoelstellingen. En dat is nog zacht uitgedrukt’, zegt Ulrik Lenaerts. Meer dan druk zetten op landen als de VS, Rusland en Japan, kan bondskanselier Merkel in juni wellicht niet. Toch heeft ze recht van spreken, want ze neemt deel als voorzitter van de Unie en is dus de spreekbuis van 27 landen die zich dit voorjaar voorgenomen hebben hun uitstoot van broeikasgassen tegen 2020 met 20 procent te verlagen, ja zelfs met 30 procent op voorwaarde dat er een nieuw internationaal klimaatverdrag komt.
Centraal staat de verhoging van de ‘energie-efficiëntie’: de lidstaten willen tegen 2020 20 procent energie besparen. Lenaerts: ‘De Verenigde Staten zijn dat concept genegen en hebben het zelf als alternatief gebruikt voor de kwantitatieve doelstellingen in het Kyotoverdrag’. In de VS werd energie-efficiëntie gelinkt aan het begrip koolstofintensiteit, wat neerkomt op de verhouding tussen energie-gebonden CO2-emissies en het Bruto Binnenlands Product. In tegenstelling tot het verdrag van Kyoto hanteren de VS dus een maatstaf die mee evolueert met de economische groei. ‘18 procent minder koolfstofintensiteit tegen 2012 was hun surrogaat voor de CO2-reducties van Kyoto’, zegt Lenaerts. ‘Alleen komt die 18 procent tegen 2012, met de groei van het Amerikaanse BBP, toch nog altijd neer op 30 procent meer broeikasgassen dan in 1990 .’
De EU wil verder gaan en heeft zelfs heel concrete plannen op papier gezet. Het wil graag nieuwe normen voor woningen, consumentenproducten zoals lampen en tv-toestellen, emissienormen voor auto’s en nieuwe standaarden voor energieproductie. ’Maar de VS zijn beducht voor zo’n benadering van energie-efficiëntie, omdat productnormen nieuwe handelsbarrières kunnen opwerpen voor hun export’. Zolang er met geen woord over productnormen gerept wordt, maakt het concept energie-efficiëntie kans om in de slotteksten van de G8-top te belanden, voorspelt Lenaerts. (sa)

Schone energie, vuile plannen

De klemtoon tijdens de klimaatdiscussies in Heiligendamm zal liggen op “schone” nucleaire energie en “schone” steenkoolfabrieken, met zogenaamde ccs of carbon capturing storage, vreest Bernard Mazijn, voorzitter van het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling van de Gentse Universiteit. ‘Als men expliciet kiest voor kernenergie en zelfs voor zogenaamde clean coal, dan gaat het de verkeerde kant uit. Dit zijn geen investeringen die je eventjes doet in afwachting van nieuwe technologieën. Dit zijn investeringen voor liefst veertig jaar.’
Mazijn waarschuwt ook voor de afbrokkelende geloofwaardigheid van multilaterale fora zoals het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties, omdat een aantal grote spelers vooral buiten die fora willen handelen. De Verenigde Staten wezen bijvoorbeeld het Kyotoprotocol af en schreven in 2005 samen met Australië, India, Japan en nog andere landen hun eigen Asia-Pacific Partnership on Clean Development and Climate (AP6) uit. Zo droegen ze toch ook hun steentje bij, luidde het. In 2012 moet er een opvolger klaar zijn voor het huidige Kyoto-protocol, maar volgens Mazijn bestaat het risico dat dan nog meer landen solo slim gaan spelen.
‘Ik ben zeer alert voor een aantal spelers binnen en buiten de Unie, zoals het Verenigd Koninkrijk, die wel eens zouden kunnen zeggen: “Laat dat multilateraal forum maar voortkabbelen, wij doen toch al veel dingen daarbuiten. Kijk maar naar onze technologische samenwerking met China en India.” Allemaal goed en wel, maar dan moet men wel pottenkijkers toelaten en de nodige transparantie aan de dag leggen bij het nemen van dergelijke initiatieven. En de enige onafhankelijke derde die dergelijke samenwerkingsverbanden op hun geloofwaardigheid kan toetsen, is nog altijd de VN. Ook ngo’s hebben een rol als toezichthouder.’
Een ander heikel punt is de steun die ontwikkelingslanden moeten krijgen voor meer energie-efficiëntie. In 2001 al verklaarden de industrielanden zich in Bonn bereid om een half miljard dollar per jaar te besteden om ontwikkelingslanden in staat te stellen meer te doen tegen klimaatverandering. Mazijn vreest dat dit soort ronkende beloften nauwelijks meer is dan recyclage van al bestaande middelen. ‘Men gaat in bestaande projecten kijken welk aandeel toegewezen kan worden aan klimaatverandering, zodat men kan bewijzen aan de buitenwereld dat men zijn doelstellingen haalt. In de aanloop naar een post-Kyototijdperk zal dit onvoldoende zijn. Wil men het Zuiden tot schone industrie aanzetten, dan zal men nieuwe middelen op tafel moeten leggen om dat te bekostigen.’ (sa)

An Inconvenient Madonna

‘Wat doet u zelf voor het milieu?’ Die voor de hand liggende vraag kreeg minister van Leefmilieu Bruno Tobback voorgeschoteld toen hij in een Gentse basisschool kwam spreken over het klimaat en biodiversiteit. De minister moest toegeven dat hij inspanningen deed maar ook nog wel fouten maakte. Kruisvaarder bij uitstek in de strijd tegen global warming, Al Gore, werd door tegenstanders ook al gepakt op zijn huizenhoge energiefactuur. De kritiek op de persoonlijke levensstijl kan een dooddoener zijn, maar is ook een terechte vraag voor het legertje groene ridders vandaag. Neem nu Madonna, die op de affiche van Live Earth staat.
Zoals Live8 in 2005 rockte tegen de wereldwijde armoede, zo pleit dit mondiaal benefietconcert voor het milieu en tegen de opwarming van de aarde. Groene bloggers rekenden meteen de CO2-uitstoot uit die de Material Girl met haar verplaatsingen genereert. Alleen al de vluchten voor haar Confessions-tournee vorig jaar waren goed voor 440 ton extra CO2 in de atmosfeer. Om nog maar te zwijgen over het transport van alle materiaal, de energiefactuur voor de concerten of de verplaatsingen die haar fans hebben gemaakt om aan haar lippen te hangen.
Bovendien houdt Madonna er een renstal op na van erg gulzige auto’s waaronder een Mercedes Maybach, twee Range Rovers en een Audi A8. Critici vragen zich af of popsterren met hun weelderige train de vie en navenante ecologische voetafdruk in de positie verkeren om de mensheid lessen te geven. Live Earth-organisatoren Al Gore en Kevin Wall laten het allicht niet aan hun hart komen en ook de fans zullen dat vermoedelijk niet doen. (sa)

http://www.liveearth.org