'Klokkenluiders ontwikkelingsbanken onvoldoende beschermd'

De Wereldbank, de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank, de Aziatische Ontwikkelingsbank en de Europese Bank voor Reconstructie en Ontwikkeling lijken stuk voor stuk bereid klokkenluiders te beschermen tegen pesterijen en represailles, maar in de praktijk scoren ze alle vier ondermaats, stelt de studie. GAP kan klokkenluiders niet aanraden om bij klachten de bankprocedures te volgen.

Op basis van het beleid op papier, de werkelijke procedures en andere informatie beoordeelde GAP de banken op 24 variabelen verdeeld over vijf categorieën en gaf elke bank een score op honderd. In het totaal haalt de Wereldbank 60 op 100, de Aziatische Ontwikkelingsbank 50, de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank 49 en de Europese Bank voor Reconstructie en Ontwikkeling 45.

Volgens GAP zijn ontwikkelingsbanken - die werken met miljarden aan
belastinggeld - pas efficiënt tegen corruptie als ze een voldoende halen in
vijf categorieën. Ze moeten een brede bescherming bieden tegen wraak of
pesterijen, zowel aan het eigen personeel en aan externe betrokkenen
(bijvoorbeeld uit begunstigde landen). Als iemand misbruiken meldt, moet de
bewijslast daarvoor redelijk blijven. De banken moeten werknemers die
misbruiken aan de kaak stellen daarvoor compenseren. Klokkenluiders moeten
in beroep kunnen gaan bij een onafhankelijke instantie. En ten slotte moeten
ze een efficiënt gevolg geven aan gegronde klachten.

In al deze categorieën scoort de Wereldbank het best van de vier. De Europese Ontwikkelingsbank is de hekkensluiter in drie ervan. Alleen in een laatste categorie, die van compensatie voor klokkenluiders, scoort de Europese Bank beter dan de Wereldbank.

Wat betreft communicatie scoren alle banken ondermaats. Ze verbieden hun personeel om met buitenstaanders te praten over informatie die schadelijk kan zijn voor de bank. Ze bieden klokkenluiders geen enkele bescherming tegen eventuele represailles van de overheid. En ze bezitten geen onafhankelijke fora waar klokkenluiders met hun klachten terecht kunnen.

Een woordvoerder van de Wereldbank stelt dat de studie intussen al ten dele achterhaald is. De bescherming van klokkenluiders is intussen een standaardonderdeel geworden van internationale conventies en verdragen tegen corruptie die recent werden aangenomen door de Verenigde Naties, de Organisatie van Amerikaanse Staten en de Raad van Europa. Ook de VS keurden de afgelopen jaren een aantal wetten goed die federale ambtenaren moeten aanmoedigen fraude te rapporteren.

Tijdens de eerste van een reeks hoorzittingen over de inspanningen tegen corruptie van de ontwikkelingsbanken in mei beweerde de voorzitter van de Amerikaanse Senaatscommissie voor Buitenlandse Zaken, Richard Lugar, dat de Wereldbank door corruptie sinds 1946 bijna een vijfde van haar budget - of bijna 100 miljard dollar - aan corruptie verloor. De Bank ontkende dat ten stelligste.
(ADR/MM)