"Koop geen Olympische bloedjade"

“Bezoekers zouden souvenirs van jade moeten boycotten, omdat ze anders het misbruik in de jade-industrie steunen”, stelt de All Kachin Students and Youth Union (AKSYU). De organisatie vertegenwoordigt de etnische gemeenschap van de Kachin in noord-Birma en heeft deze week samen met een Birmaanse groep in New York het rapport “Bloedjade: Birmaanse edelstenen en de Spelen in Beijing” uitgebracht.

Verschrikkelijk

Bijna 90 procent van jadeiet (een variant van jade) in China komt uit Birmaanse mijnen, in Hpakant, in the staat Kachin langs de grens met China. “Het vormt niet enkel een belangrijke bron van inkomsten voor de junta, maar ook de arbeidsomstandigheden in de industrie verschrikkelijk. Er is veel hiv/aids en het milieu wordt vernietigd. Duizenden mensen hebben hun land verloren door de uitbreiding van de mijngebieden. Doden door mijnongelukken of door repressie zijn normaal”, stelt het rapport. Arbeiders in de mijnen krijgen soms rond een dollar (0,65 euro) per dag betaald en moeten shifts maken van 12 uur of meer, soms ook ‘s nachts. “De mijnbedrijven behoren tot de vriendjes van de junta.”

Birma is beroemd om zijn “keizerlijke jade” met de kwaliteit van edelsteen en een kleur die varieert van wit tot mosgroen. “We realiseerden ons twee, drie jaar geleden dat er ineens meer jade naar China ging voor Olympische souvenirs”, zegt Naw Law, een onderzoeker bij AKSYU.

Het beeld dat andere groepen schetsen is niet minder verontrustend. “De arbeidsomstandigheden zijn vreselijk”, zegt David Scott Mathieson, de Birmaconsultant van Human Rights Watch (HRW), zoals “confiscatie van land, afpersing, gedwongen tewerkstelling, kinderarbeid, milieuvervuiling en onveilige arbeidsomstandigheden.”

Financiering van de oorlog

“Jade is gebruikt als middel om de oorlog mee te financieren, eerst door de Kachinrebellen, nu door het Birmaanse regime. Ze hebben vaak joint ventures met private ondernemers.”

Na aardgas en landbouw is jade het derde exportproduct van Birma. Tussen april 2007 en maart 2008 bedroeg de handel 647 miljoen dollar (418 miljoen euro), volgens regeringscijfers. Dat is meer dan het dubbele van het jaar ervoor. Volgens AKSYU verdient het regime er jaarlijks 300 miljoen dollar (194 miljoen euro) aan.

Een derde van de export gaat sinds de beëindiging van de burgeroorlog in Kachin, halverwege de jaren negentig, naar China. Dat bevestigt een jadehandelaar die onlangs op een veiling was. “Bijna iedereen van de 300 inkopers was Chinees”, zei hij. Er waren grote, onbewerkte brokken ruwe jade. “Eentje had de grootte van een auto en een andere was zo groot als een stoel, met een startbedrag van een miljoen euro. De kleinere stukken kostten 300.000 tot 500.000 euro.”

Tegen deze uitbuiting kunnen activisten als Naw La maar één ding doen: Olympische bezoekers oproepen de vraag naar jade een knauw te geven. “Onze bergen zijn verdwenen en onze jeugd sterft”, zegt hij. “De vrienden van de generaals ondergraven onze toekomst. Koop geen bloedjade uit Birma.”