Kosovo 2.0 omzeilt zelfcensuur Kosovaarse media

Kosovo 2.0, een website met bijdragen over cultuur, politiek en sociale thema’s die in juli in Pristina werd opgezet door een groep jonge Kosovaren, haalde de voorbije vier maanden 20.000 unieke bezoekers. Dat is niet slecht voor een land met amper twee miljoen inwoners, waarvan er een half miljoen online zijn. Kosovo heeft een jonge bevolking, en dat is allicht één verklaring voor het succes van sites als Kosovo 2.0. “De traditionele media hebben geen aandacht voor de standpunten van jongeren als ze het over politiek hebben”, zegt hoofdredacteur Besa Luci.

Gezagsgetrouw

De gezagsgetrouwheid van de traditionele media is een andere reden. Eigenlijk zouden alle kranten en zenders in Kosovo zich nu moeten verdiepen in het doen en laten van Kosovaarse politici, want het land bereidt zich voor op de eerste algemene verkiezingen sinds het zich in februari 200 onafhankelijk verklaarde van Servië. Tot hiertoe werd Kosovo bestuurd door een coalitie van de Democratische Partij van Kosovo van premier Hasim Thaci en de Democratische Liga van Kosovo van de voormalige president Fatmir Sejdu. Een verloren vertrouwenstemming in het parlement maakte een einde aan die samenwerking. De sterke partij van Thaci zal er waarschijnlijk op vooruitgaan bij de verkiezingen van volgende maand.

Reden genoeg om de handel en wandel van premier Thaci grondig door te lichten, maar dat gebeurt nauwelijks in de traditionele media. “De ontwikkeling van de persvrijheid in Kosovo verloopt moeilijk”, stelt de internationale mediawaakhond Reporters zonder Grenzen in een rapport dat in juni dit jaar werd gepubliceerd. “De financiële en redactionele onafhankelijkheid van de media in Kosovo is niet gegarandeerd. De invloed van premier Hasim Thaci en zijn partij is onmiskenbaar en neemt toe, vooral op de openbare televisie.”

Zelfcensuur

De Europese Commissie stelde op 9 november dat “journalisten nog altijd bedreigingen krijgen” na kritische berichten. “Ze hebben het ook moeilijk om aan officiële documenten te komen”. Volgens Reporters zonder Grenzen zetten de regering en de belangrijkste partijen hun advertentiebudgetten in om redacties volgzaam te maken, terwijl de regering kranten die zich te onafhankelijk opstellen, de belastingdiensten op de hals jaagt. Journalisten die corruptiegevallen aan het licht brengen, worden afgeschilderd als “Servische spionnen”, waardoor ze het doelwit worden van extremisten.

Veel journalisten doen in die omstandigheden aan zelfcensuur, zegt Reporters zonder Grenzen. Alleen op het internet bloeit de kritische journalistiek. Baanbrekend was het blog van Zeri, de op een na grootste krant van het land. De  meest populaire bijdrage op het blog is een open brief aan Hasim Thaci die in maart van dit jaar werd gepubliceerd door de 26-jarige Agon Maliqi. In het artikel, dat ook in de krant verscheen, vraagt Maliqi de premier uit te leggen hoe hij zijn luxueuze villa financierde. Van die villa was een foto verschenen in Koha Ditore, de grootste krant van het land. “Ik schreef mijn bijdrage omdat het helemaal stil was geworden na de publicatie van de foto”, zegt Maliqi. “Ik schreef ook een vervolg waarin ik het uitblijven van een antwoord van de regering aan de kaak stelde, maar Zeri weigerde dat stuk te drukken. Maar ik kon het wel op het blog zetten, omdat ik toegang had.”

Sites als Kosovo 2.0 zijn voorlopig de enige plaats waar het debat verder kan worden gevoerd. Kosovo 2.0 leeft niet van advertentie-inkomsten; de site kreeg een subsidie van het Kosovaarse Instituut voor Journalistiek en Communicatie en hoopt nu op financiële steun it het buitenland. Hoofdredacteur Luci heeft alvast ambitieuze plannen. “De belangrijkste partijen in Kosovo werken niet vanuit een ideologie of een politiek platform”, analyseert Luci. “Wij zullen onze lezers vragen wat hun belangrijkste bekommernissen zijn en zullen die dan voorleggen aan alle politici.” Luci hoopt de Kosovaarse politici op die manier te dwingen hun ideeën te verduidelijken en ook specifiek aandacht te besteden aan de wensen van de jonge generaties.