Kritische stemmen vermoord in Rusland

In de persconferentie kondigde Stanislav Markelov aan er alles aan te doen om Boedanov opnieuw achter de tralies te krijgen. Hij had zelfs concrete plannen om zijn vrijlating aan te vechten voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. In 2003 bracht Markelov de commandant voor het gerecht, die hem veroordeelde tot 10 jaar strafkolonie.
Boedanov werd beschuldigd, én veroordeeld, voor de moord op een Tsjetsjeense jongedame, Elza Koengajeva, in maart 2000. Vorige week vrijdag werd hij vervroegd vrijgelaten wegens ‘goed gedrag’,  wat een felle reactie teweegbracht bij mensenrechtenorganisaties en Markelov – de advocaat van de Koengajevfamilie.
In 2004 werd Stanislav Markelov al in de donkere krochten van de Moskovietische metro het ziekenhuis ingeslagen. Zijn aanvallers waren niet uit op zijn geld, maar gristen wel alle documenten mee, betreffende een rechtszaak waarin hij de Russische journaliste Anna Politkovskaja verdedigde.

‘Toevallig’ neergeschoten

Volgens de officiële versie is journaliste Anastasia Baboerova slechts ‘toevallig’ neergeschoten, omdat ze de schutter probeerde aan te vallen, toen die Markelov in het hoofd knalde. Maar volgens Sergej Solokov – redacteur van Novaja Gazeta, die door deze moord nu al zijn vierde journalist ziet verdwijnen – was Baboerova eveneens een doelwit van de moordenaar. Anna Politkovskaja, die begin oktober 2006 werd doodgeschoten, schreef ook voor Novaja Gazeta.
Baboerova publiceerde vorige week een bijzonder kritisch artikel, doorspekt met citaten van mensenrechtenadvocaat Stanislav Markelov, over enkele Russische fascistische groeperingen. Het zijn net die groeperingen die commandant Boedanov eren voor zijn rol in de Russische aanvallen in Tsjetsjenië tijdens de jaren ’90.
Woordvoerder Nadezhda Prosenkova van de Novaja Gazeta zegt aan VOA News dat het personeel blootgesteld is aan enorme risico’s, enkel en alleen omdat ze hun recht op vrije meningsuiting uitoefenen. Volgens de woordvoerster proberen de Russische leiders angst te zaaien zodat ze aan de macht kunnen blijven: ‘De staat dient niet de bevolking, de bevolking dient de staat’.

Dader

De Russische politie heeft nog geen enkele verdachte geïdentificeerd. Maar voor verschillende media en mensenrechtengroepen lijkt het vast te staan dat het om een contractmoord gaat. ‘Hoewel er nog geen sluitende bewijzen zijn, ben ik er zeer zeker van dat de moord gepleegd is door Boedanovs aanhangers en met zijn toestemming’, zegt Nudri Nukhazjiev, de Tsjetsjeense ombudsman voor de mensenrechten aan de New York Times.

De moord op Markelov is een verachtelijke misdaad en de Russische overheid moet maatregelen nemen om te tonen dat zulke misdaden niet getolereerd worden.

Onaanvaardbare moorden

‘De moord op Markelov is een verachtelijke misdaad en de Russische overheid moet maatregelen nemen om te tonen dat zulke misdaden niet getolereerd worden. Mensen die de mensenrechten en de basisprincipes van de rechtsstaat verdedigen het zwijgen opleggen is absoluut onaanvaardbaar’, zegt Nicola Duckworth van mensenrechtenorganisatie Amnesty International.
‘Waarom moesten deze mensen dood? Hun dood verandert toch niets aan de waarheid?’, vraagt Pax Christi zich af. ‘De waarheid is dat het leven in Rusland (en zeker ook in Tsjetsjenië) soms ondraaglijk geworden is. Corruptie, willekeur, machtsmisbruik, foltering en doodslag drukken hun stempel op de samenleving en de slachtoffers mogen niet uitkomen voor deze waarheid.’

Ook geweld over de grenzen

• Op 13 januari 2009 werd Umar Israilov, een politiek vluchteling uit Tsjetsjenië, in hartje Wenen vermoord door agenten van Tsjetsjeens president Kadyrov, de beschermeling van de Russische premier Poetin.
• In november 2008 werd een journalist Mikhail Beketov, een scherp criticus voor de lokale autoriteiten, in een buitenwijk van Moskou zwaar afgetroefd. De journalist ligt nog altijd in een coma.
• Ex-KGB-agent Aleksandr Litvinenko kwam op 23 november 2006 om het leven toen hij in hartje Londen werd vergiftigd met radioactief materiaal met een afgrijselijke dood tot gevolg. Scotland Yard wijst naar enkele Russische agenten van de FSB, de Russische Staatsveiligheid, maar die worden in bescherming genomen door het Kremlin.

Minder vrijheid

Uit het jongste rapport van Freedom House, een Amerikaanse NGO die zich tot doel stelt de democratie als ideale politieke organisatievorm te promoten, blijken de politieke vrijheid en burgerlijke rechten in de voormalige Sovjet-Unie achteruitgang te boeken.
Het rapport beschouwt de presidentsverkiezingen in 2008 – die gewonnen werden door Poetin’s poulin Medvedev – als een schertsvertoning en politieke farce, waarin oppositiekandidaten volkomen gemarginaliseerd werden.