Kuifje in Iran

De bizarre ontmoeting tussen Kuifje en Sindbad in een Iraans kinderboek
illustreert dat Iran zich onmogelijk kan afsluiten voor buitenlandse
invloeden. Iraanse kinderen groeien al eeuwen op met de verhalen van Sindbad
de zeeman - ze werden al in de negende eeuw in het Farsi vertaald. Maar
zelfs islamitische uitgevers moeten er figuren als Tarzan of de Pink Panther
bij halen om hun verhalen nog verkocht te krijgen aan de jeugd, zegt Aslan
Hassan Zadeh, de man achter de stand. Films uit Hollywood en westerse
strips staan centraler in het leven van Iraanse kinderen dan de preken in de
moskee en de stellingen van de molla’s. De uitgever van het populaire boek
is verbonden met de openbare Islamitische Propagandaorganisatie en weet dus
perfect hoever hij kan gaan.

De bezoekers aan de boekenbeurs, die zaterdag zijn deuren definitief sluit,
variëren van studenten in westerse kleren tot de conservatiefste aanhangers
van de Opperste Leider Ali Khamenei. Die laatste groep kan zich ergeren aan
talloze stands die inspelen op buitenlandse trends en de verwesterde smaak
van jonge Iraniërs. Ook in ernstigere werken zijn de buitenlandse invloeden
onmiskenbaar.

Maar volgens Ezat Panahi, de voormalige hoofdredacteur van een
filmtijdschrift dat ook in overheidshanden is, geeft de boekenbeurs enkel de
indruk dat er veel meer kan in Iran. Mensen die zeggen wat ze denken
betalen in dit land nog altijd een hoge prijs. Volgens Panahi, die zelf ook
gedwongen werd op te stappen omdat hij vrij voor zijn mening was uitgekomen,
is de boekenbeurs niet meer dan een ritueel dat de Iraniërs hoogstens even
van de vrijheid doet proeven.

En zelfs dat is niet zonder gevaar. In de ‘Saraye Goftego’, een tent die tot
woensdag dienst deed als discussieforum, werd dag na dag verhit
gedebatteerd, maar de aanwezigen konden ook agenten in burger aanwijzen die
nauwlettend toehoorden en foto’s maakten van het publiek. Toch bleven de
mensen opdagen voor de debatten over gevoelige thema’s die het land hebben
opgedeeld in conservatieven en hervormers. Politici en parlementsleden uit
beide kampen namen het tegen elkaar op en werden geconfronteerd met
toehoorders die vooral hun ongenoegen uitten over de tijd die in Iran
blijkbaar nodig is voor maatschappelijke veranderingen. Ook de hervormers
kregen veel kritiek over zich heen - ze zouden niet echt luisteren naar de
verzuchtingen van de mensen en niet echt strijden voor hun idealen. Andere
toehoorders schamperden dan weer dat er niet veel valt aan te vangen met
politici die vrijheid van meningsuiting beloven maar zelf in de gevangenis
belanden als ze dat recht in de praktijk proberen te brengen.

Voor de Iraanse kranten zijn de 14 dagen van de boekenbeurs hoogdagen. Ze
laten alle bezoekers zien wat ze in huis hebben en proberen zoveel mogelijk
abonnees te werven. Maar de afgelopen drie jaar zijn meer dan 80 kranten en
tijdschriften in Iran verboden en hebben tientallen journalisten het met de
gerechtelijke overheid aan de stok gekregen.