Kwart miljoen kinderen werken als huispersoneel

Werken valt me heel zwaar, omdat ik geen tijd heb om plezier te maken zegt een twaalfjarig Nicaraguaans meisje in het rapport. Ze geeft toe dat ze zou willen stoppen met het werk omdat ze uitgeput is. Het is maar een van vele schrijnende stemmen uit het IAO-rapport over huishoudelijke kinderarbeid, dat pas volgende maand officieel wordt bekendgemaakt. De gegevens en getuigenissen werden afgelopen winter door de onderzoekers verzameld in Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nicaragua, Panama en de Dominicaanse Republiek. Het team interviewde 250 jongeren in huishoudelijke dienst, vijfenzeventig families, vijfendertig werkgevers en dertig organisaties die opkomen voor kinderrechten in Centraal-Amerika.

Het rapport toont aan dat huishoudelijke dienst een van de ergste vormen van kinderarbeid kan zijn, hoewel het fenomeen in de Centraal-Amerikaanse maatschappij als volstrekt normaal wordt beschouwd. Kinderen in huishoudelijke dienst kloppen vaak extreme lange dagen, vaak tot zestien uur per dag. Zij moeten hun eigen familie achterlaten en werken meestal in ruil voor kost en inwoon. Bovendien zijn ze vaak het slachtoffer van schendingen van hun rechten: ze kunnen niet naar school gaan, krijgen geen pauzes en vakantie en kunnen dan ook niet genoeg tijd nemen voor ontspanning. Er zijn ook talrijke gevallen van seksueel, fysisch en psychisch misbruik.

In Centraal-Amerika zouden naar schatting zo’n kwart miljoen kinderen in huishoudelijke dienst zijn; dat is ongeveer een tiende van het totale aantal kindwerkers in de regio. Meer dan vier op vijf van hen zijn meisjes. Opvallend is het grote aantal werknemertjes onder vijftien jaar. Het merendeel van hen zit volgens het rapport in een vicieuze cirkel van blijvende sociale armoede. In Nicaragua gaat bijna de helft van de kindwerkers in huishoudelijke dienst nooit naar school. Het rapport geeft ook aan welke rol afkomst en sociale stratificatie in het fenomeen spelen. In Guatemala blijken veel kindwerkers meisjes van autochtone Indiaanse afkomst, in Costa Rica zijn het vooral migrantenkinderen, en in de andere landen komt het jonge huishoudelijk personeel voornamelijk uit verarmde landelijke gebieden. In Costa Rica, waar een brede middenklasse bestaat en de armoedekloof kleiner is, blijkt de situatie van de betrokken jongeren beter dan elders: slechts veertig procent van de jongeren in huishoudelijke dienst werkt voltijds.

Volgens Rigoberto Astorga, die het IAO-onderzoek leidde, was het luiden van de alarmklok niet de belangrijkste betrachting van de onderzoekers. Zij wilden in de eerste plaats het eeuwenoude globale probleem beter begrijpen. De huidige fase van het IAO-project is erop gericht informatie te verzamelen en te verwerken, workshops en seminaries te organiseren, en acties ter bewustmaking op te zetten. In een tweede fase volgt de evaluatie van de relevante wetgeving in de betrokken landen en de verlening van technische bijstand. Verder worden in twee landen proefprojecten opgestart waarbij men honderd meisjes in huishoudelijke dienst een alternatief tracht te bieden.

Op zes mei presenteerde de IAO met ‘A Future Without Child Labour’ al een meer algemeen rapport over kinderarbeid. Daaruit bleek dat in Latijns-Amerika en de Cariben ongeveer twintig miljoen jongeren onder zeventien - dat is een op vijf van alle minderjarigen in de regio - werken om in hun eigen onderhoud of dat van hun familie te voorzien. Bij die presentatie werd door Alberto Quiñones, coördinator van het Costaricaanse kinderbeleid, gesteld dat er op wetgevend vlak in Centraal-Amerika al veel vooruitgang is geboekt, en dat de grote uitdaging voor de regio erin bestaat die wetgeving toe te passen en concrete acties te ondernemen om kinderen het recht te garanderen op onderwijs, ontspanning en ontwikkeling.