Kwart miljoen mensen plaatst patiënten vóór patenten

Ondanks maandenlange druk van gezondheidsorganisaties die werken in ontwikkelingslanden, ging Novartis AG gisteren naar het Hooggerechtshof in India om opnieuw de nieuwe Indiase patentwetten aan te vechten. De zaak werd meteen verdaagd tot 15 februari.
“Als Novartis deze zaak wint, dan kan dat het einde betekenen van de generische medicijnenindustrie”, zegt Tido von Schoen-Angerer, directeur van de Artsen zonder Grenzen-campagne ‘Access to Essential Medicines (Toegang tot Essentiële Medicijnen), die een wereldwijde petitie lanceerde om de multinational onder druk te zetten.
India is de medicijnenfabriek voor de armen geworden. Meer dan de helft van alle HIV en aids-patiënten in ontwikkelingslanden zijn afhankelijk van goedkope medicijnen uit India, zegt Von Schoen-Angerer.
Veel wereldwijde gezondheidsprogramma’s zoals het 3x5-Initiatie van UNAIDS en het Amerikaanse Pepfar (President’s Emergency Plan for AIDS Relief) steunen op Indiase medicijnen, waardoor miljoenen bespaard worden. Het gebruik van generische medicijnen kan volgens Artsen zonder Grenzen het verschil maken tussen 200 of 15.000 dollar per patiënt per jaar uitgeven.
India stond het patenteren van medicijnen niet toe tot 2005. In dat jaar werd het ertoe gedwongen, als voorwaarde om te kunnen toetreden tot de Wereldhandelsorganisatie (WHO), zegt Ellen ‘t Hoen van Artsen zonder Grenzen. De WHO staat ontwikkelingslanden echter wel toe om patenten te negeren in crisissituaties, en de goedkope medicijnen te exporteren naar landen die niet in staat zijn te produceren.
“Grote farmaceutische bedrijven proberen via de rechter en vrijhandelsakkoorden af te dwingen die uitzondering wordt afgeschaft en dat er strengere regels komen voor bescherming van intellectueel eigendom”, zegt ‘t Hoen.

Leukemiemedicijn

India’s patentwet uit 2005 staat alleen medicijnen toe die compleet nieuw zijn en van na 1995. Toen Novartis patent aanvroeg voor het leukemiemedicijn Glivec, besliste het Indiase patentbureau dat het een nieuwe variant van een bestaande behandeling van voor 1995 was. Dat was de eerste keer dat een patent op medicijnen in India geweigerd werd.
Novartis erkent dat Glivec een verbeterde versie van een ouder medicijn is. Maar ondanks dat het bedrijf zegt dat het het medicijn vrij beschikbaar stelt aan iedereen in India die het niet kan betalen, wil het toch dat de rechter de patentuitspraak herroept.

“Farmaceutische innovatie”

“Het Indiase patentbureau hindert farmaceutische innovatie”, aldus woordvoerder Brandi Robinson van Novartis in New York. Aangezien Novartis het medicijn gratis verstrekt aan “99 procent van de mensen die het nodig hebben”, draait de zaak om patentrechten en niet om toegang levensreddende middelen, zegt Robinson.
Zonder strenge patentwetgeving, zullen bedrijven weinig genegen zijn om investeringen te doen in onderzoek naar nieuwe, levensreddende medicijnen, is het argument van Novartis.
“Hier in India heeft de People’s Health Movement (PHM) hard gevochten voor een wet die de gezondheid van mensen boven patenten en winst stelt”, zegt Amit Sen Gupta van de PHM, een wereldwijde coalitie van gezondheidsactivisten die zijn basis heeft in Kaïro. “Als de patentwet veranderd wordt, dan kan dat ertoe leiden dat mensen aan levensbedreigende ziekten lijden geen medicijnen meer krijgen.”
In de farmaceutische industrie gaat jaarlijks 600 miljard dollar om en er zijn “genoeg kansen om geld te verdienen”, zegt ‘t Hoen. Dat sommige bedrijven gratis medicijnen weggeven, is geen oplossing, zegt ze. Daar profiteren slechts een paar duizend mensen van en vaak alleen op korte termijn, en lang niet alle bedrijven hebben dergelijke programma’s. “Er moet een betaalbaar systeem komen voor onderzoek en productie van medicijnen.”