Landbouw moet grote bocht maken

De zesdaagse conferentie die vandaag (7 april) in Johannesburg begint, buigt zich over een uitgebreid onderzoek naar de manier waarop de huidige landbouwproductie binnen 25 à 50 jaar kan verdubbeld worden. Tegen 2050 telt onze planeet immers 3 miljard mensen meer dan vandaag, terwijl ook het voedselverbruik per inwoner toeneemt.
Meer dan 400 wetenschappers namen de voorbije drie jaar alle hedendaagse kennis over landbouw en landbouwkundige technologie door om antwoorden te vinden op die uitdaging. Het werk van de deelnemers aan het International Assessment of Agricultural Science and Technology for Development (IAASTD) werd gestuurd door twee belangrijke voorwaarden: de productiestijging moet ook helpen de armoede in de ontwikkelingslanden in te dammen, en de expansie mag het milieu geen geweld aandoen.

Vervuilend en duur

De conclusie van al dat studeerwerk is dat de moderne landbouw radicaal van koers moet veranderen om grote sociale of ecologische problemen te vermijden. “Landbouw heeft een grote invloed op alle milieukwesties: klimaatverandering, biodiversiteit, verwoestijning, de kwaliteit van het water, …”, zegt Robert Watson, de directeur van de IAASTD en hoofdwetenschapper van het Britse ministerie van Milieu en Landbouw. De huidige landbouw, die gedomineerd wordt door transnationale ondernemingen en megabedrijven, heeft op veel van die vlakken een nefaste invloed.
Daarnaast zorgt de hoge productiviteit van moderne landbouwbedrijven er ook niet voor dat iedereen op aarde zich genoeg eten kan veroorloven. De stijgende voedselprijzen illustreren dat. Het voorbije jaar alleen al is maïs 31 procent duurder geworden, soja 87 procent en tarwe 130 procent. Intussen is de wereldgraanvoorraad gevaarlijk gekrompen; de reserves dekken nu amper nog 40 dagen van het wereldverbruik.
De IAASTD-onderzoekers pleiten voor een betere combinatie van lokale en traditionele kennis met de wetenschappelijke expertise die de landbouw nu grotendeels bepaalt. Dat zou moeten leiden tot een meer duurzame landbouw, die oog heeft voor het milieu en de sociale verhoudingen op het platteland, en tot meer kleinschalige initiatieven. Nu wordt er nog heel weinig geïnvesteerd in onderzoek naar dergelijke alternatieven. Het syntheserapport van de IAASTD-oefening breekt ook een lans voor meer landbouwkundige steun voor arme plattelandsgemeenschappen.
Het syntheserapport is een samenvatting van vijf regionale rapporten waarin alle belangrijke bevindingen een plaatsje kregen. De tekst is ook gebaseerd op suggesties en commentaren van 30 regeringen uit Noord en Zuid, vertegenwoordigers van de biotechnologiesector en de pesticidennijverheid, niet-gouvernementele organisaties als Greenpeace en Oxfam, boerenverbanden en consumentenorganisaties
Vorig jaar zetten Syngenta and BASF, twee giganten uit de biotechnologie- en pesticidensector, hun samenwerking met het onderzoek stop. Ze vonden dat het syntheserapport dat deze week moet bekrachtigd worden door de deelnemers aan de conferentie in Johannesburg, de gevaren die kunnen uitgaan van genetisch gewijzigde gewassen te zeer uitvergroot, terwijl er te hard getwijfeld wordt aan de voordelen ervan. Sommige landbouwkundige experts die niet deelnamen aan het IAASTD-proces delen die kritiek.
De IAASTD-onderzoekers hopen dat hun bevindingen door regeringen en hulporganisaties zullen worden gebruikt als een blauwdruk voor de landbouw van de toekomst. Ze hopen onder meer dat de Wereldbank, een van de belangrijkste financiers van het onderzoek, weer meer gaat investeren in landbouwonderzoek in Afrika.