Landen moeten oorlogsexplosieven sneller opruimen

Als een conflict voorbij is of als een staakt-het-vuren wordt bereikt, betekent dat niet dat er ook geen slachtoffers meer vallen. De vechtende partijen laten meestal talloze explosieven achter, inclusief dodelijke clusterbommen, booby traps, en antipersoonsmijnen.

Als gevolg van de oorlog in Zuid-Libanon zouden volgens de Verenigde Naties nog meer dan een miljoen stukken explosief materiaal in het gebied liggen. Het aantal dodelijke slachtoffers van clustermunitie staat drie maanden na het conflict op 22, waaronder zes kinderen. Er vielen 134 slachtoffers door ander explosief materiaal.

“Oorlogen eindigen niet altijd met het laatste geweerschot of het tekenen van een vredesakkoord”, zei secretaris-generaal Kofi Annan in een reactie op het nieuwe internationale akkoord over achtergebleven explosieven. “Sommige explosieve restanten blijven decennialang liggen. Ze vormen een bedreiging voor burgers en militairen, belemmeren hulpverlening, vredesmissies, wederopbouw en ontwikkeling.”

De overeenkomst, het Protocol V inzake Explosieve Overblijfselen van de Oorlog, vraagt lidstaten om betere maatregelen te nemen om niet-geëxplodeerde munitie zo snel mogelijk na het einde van de vijandigheden op te sporen, te verwijderen of vernietigen.

Steve Goose, directeur van de Wapendivisie van Human Rights Watch, is sceptisch. Het protocol, dat in feite een amendement is van het bestaande Verdrag over Conventionele Wapens, zou meer nadruk moeten leggen op de noodzaak om alle dodelijke rommel om te ruimen, zegt hij. “Omdat de tekst zo zwak is, hangt het succes van het protocol af van de agressieve of grondige implementatie ervan door regeringen.”

Het protocol werd in november 2003 aangenomen, maar het werd zondag pas onderdeel van de internationale wetgeving, nadat het de ratificatie van minimaal twintig landen kreeg.

Annan zei dat de inwerkingtreding van het protocol geen doel op zichzelf is, maar het begin van een reeks maatregelen: “Ik doe een beroep op de staten die dit instrument nog niet omarmd hebben, om dat alsnog te doen. Er hangen miljoenen mensenlevens vanaf”.

Max Gaylard, directeur van de Mine Action Service van de VN, zegt dat het protocol landen en partijen in gewapende conflicten oproept om humanitaire organisaties informatie te verschaffen over de locaties waar de explosieven zich bevinden. “Daar is iedereen binnen de VN blij mee”, zegt Gaylard.

Jan Egeland, ondersecretaris-generaal van van de VN voor Humanitaire Zaken, pleitte vorige maand voor een moratorium op het gebruik van clusterbommen. Die wapens zijn volgens hem “immoreel”. “Het bevriezen van het gebruik clustermunitie is essentieel, zolang de internationale gemeenschap nog geen effectieve juridische instrumenten heeft die zich richten op de humanitaire gevolgen van het gebruik ervan”, zei Egeland.

Amnesty International, dat eveneens oproept tot een moratorium op het gebruik van clusterbommen, zegt dat zowel Britse als Amerikaanse militairen deze dodelijke wapens gebruiken in Irak. Volgens de mensenrechtenorganisatie is het gebruik van dergelijke bommen op burgerdoelen “een grove schending van de internationale humanitaire wetgeving.”

Momenteel discussiëren landen in Genève over de regulatie van het gebruik van clusterbommen. De Third Review Conference on the Convention on Conventional Weapons in Genève duurt nog tot en met vrijdag.