Landhervorming gaat eindelijk van start

Het ministerie van Landbouw kondigde vrijdag een nationaal landhervormingsprogramma aan. Dit jaar krijgen 35.000 families een stuk grond. En tegen 2006 moeten 400.000 gezinnen kunnen profiteren van de hervorming. De regering wil daarnaast de eigendomsrechten erkennen van 500.000 families die een stuk land bezet hebben. Nog eens 127.500 gezinnen kunnen een boerderij kopen door een systeem van zachte leningen. De hele operaties zou 2,75 miljoen nieuwe jobs opleveren.

De landhervorming was één van de voornaamste programmapunten van de Arbeiderspartij. Maar de belofte waarmee Lula in oktober 2002 de presidentsverkiezingen won, liet lang op haar uitvoering wachten.
De Beweging voor Landloze Arbeiders (MST) en de Nationale Federatie van Landbouwers (CONTAG) werden de laatste maanden erg ongeduldig; ze voerden het aantal landbezettingen en protestmarsen nog op.

De regering maakte het plan bekend twee dagen nadat een protestmars met 3000 deelnemers na een tocht van 210 kilometer Brasilia bereikte. Hun eis: dat een miljoen landloze boeren een stuk land krijgen tegen 2006. Lula kwam de betogers in eigen persoon tegemoet en vroeg hen nog twee dagen geduld te hebben.

In Brazilië is het grootste deel van de landbouwgronden in handen van enkele duizenden eigenaars. Op de ‘latifundia’ bewerken kleine landloze boeren de grond in een toestand van gedeeltelijke lijfeigenschap. De helft van de Braziliaanse landbouwgrond is in handen van 50.000 grootgrondbezitters. Volgens de Braziliaanse katholieke Kerk is de concentratie op het platteland de jongste jaren nog toegenomen.

CONTAG en MST zijn gematigd positief over het plan. Ze vinden het een verbetering van het hervormingsprogramma onder President Fernando Henrique Cardoso (1995-2003) maar blijven mobiliseren. De MST, CONTAG en andere groepen hadden liever gezien dat de regering een miljoen nieuwe toewijzingen had goedgekeurd. Dat was het aantal dat werd vooropgesteld in een studie van een groep experts onder leiding van Plinio de Arruda Sampaio. De kaap van één miljoen moet volgens de experts bereikt worden om de leegloop van het platteland richting sloppenwijken te stoppen.

Die aanbeveling was “omwille van financiële en praktische beperkingen onmogelijk uit te voeren,” oordeelt Antonio Buainain, een professor landbouweconomie aan de universiteit van Campinas. “De regering heeft het geld niet om land aan zoveel mensen uit te delen; ze doet nu al verwoede besparingsinspanningen om haar begroting in evenwicht te krijgen.” Volgens Buainain zal de administratie al de grootste moeite hebben om het huidige proces van onteigeningen en herverdeling bij te houden. “De regering-Lula zal het moeilijk hebben om het vooropgestelde doel te halen,” voorspelt hij.

De voorzitter van de regerende Arbeiderspartij (PT), José Genoino, voorziet nog een andere moeilijkheid. Het is niet enkel een kwestie van het versnellen van de procedures. Ook het parlement moet overtuigd worden, want de weerstand daar is erg groot.

De MST zal de verwezenlijkingen in juni volgend jaar evalueren. Als de balans negatief is belooft het een hete sociale zomer te worden voor de regering.