Latijns-Amerika houdt eerste top zonder schoonmoeders

De afwezigheid van landen van buiten de regio geeft van de Top van Latijns-Amerika en de Caraïben een “vernieuwend” karakter, vindt Diego Ventura, een onderzoeker van de Autonome Universiteit van Mexico. De staatshoofden en regeringsleiders van Latijns-Amerika kwamen tot hiertoe alleen bijeen op Inter-Amerikaanse toppen – met de VS en Canada en zonder Cuba – of op Ibero-Amerikaanse toppen, met Spanje en Portugal.
Het initiatief voor de top komt van Brazilië. Dat land onderstreept daarmee zijn leiderschapsambities in de regio, oordeelt Maria Teresa Romero, een professor aan de Centrale Universiteit van Venezuela. Volgens haar lijken de Brazilianen onder meer een alliantie “van democratisch links” te willen smeden als alternatief voor het radicaal linkse Bolivariaanse blok waarvoor Venezuela ook Bolivia, Cuba, Dominica, Honduras en Nicaragua heeft kunnen winnen.

Tweede onafhankelijkheid

Maar de meeste analisten wijzen vooral op de mogelijkheden die de top biedt om gemeenschappelijke standpunten uit te werken. Die kunnen de landen van Latijns-Amerika en de Caraïben onder meer helpen hun verhouding tegenover de VS te herdefiniëren. Dat land krijgt begin volgend jaar met Barack Obama een president die voor verandering staat, en ook de economische crisis zal de VS dwingen een ander buitenlands beleid te gaan voeren.
De Argentijnse politicoloog Marcelo Gullo heeft het zelfs over “de tweede onafhankelijkheid” van Latijns-Amerika. Volgens hem is het al duidelijk dat er een einde is gekomen aan de absolute hegemonie van de VS over het internationale systeem. “We gaan in de richting van een multipolaire wereld”, waarin landen “die er niet in slagen zich groeperen tot continentale staten, de speelbal worden van de geschiedenis en verwisselbare segmenten van de internationale markt”.
Paz Milet, een professor van het Instituut voor Internationale Studies van de Universiteit van Chili, gelooft dat de top een antwoord is op het stilvallen van andere regionale integratieprocessen als de Groep van Rio, de Mercosur en de Unie Van Zuid-Amerikaanse Naties (Unasur). Critici vinden dan weer dat de bijeenkomst de institutionele wirwar in Latijns-Amerika nog erger maakt.
De bijeenkomst van dinsdag en woensdag biedt wel weer een bijkomende gelegenheid om bilaterale geschillen bij te leggen. De relatie tussen Chili en Peru is slecht na oorlogszuchtige uitlatingen van de Peruaanse legercommandant Edwin Donayre, terwijl er een haar in de boter zit tussen Brazilië en Ecuador als gevolg van de uitwijzing van een Braziliaanse bouwfirma. Ook tussen Colombia en Venezuela en Bolivia en Chili moeten er nog plooien worden gladgestreken. 

Cuba

Cuba verwacht bijzonder veel van de top in Costa do Sauípe. Het land wordt door de VS uit de Organisatie van Amerikaanse Staten en van Inter-Amerikaanse bijeenkomsten weggehouden. “Voor de eerste keer kunnen de 33 (Latijns-Amerikaanse en Caraïbische) landen bijeenkomen zonder bevoogding door de VS of Europa”, schrijft de Cubaanse staatskrant Granma.
De Cubaanse leider, Raúl Castro, neemt deel aan de top en legt daarna meteen ook zijn eerste officiële bezoek af aan Brazilië. In oktober was de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva naar Cuba getrokken. Hij sprak er onder meer zijn steun uit voor de beëindiging van het Amerikaanse handelsembargo tegen Cuba.