Latijns-Amerika verdeeld over Argentijnse onteigening oliebedrijf

Voor zijn eis van soevereiniteit voor de Falklands (Malvinas in het Spaans) kreeg Argentinië onlangs nog unaniem bijval van de andere Latijns-Amerikaanse landen. Maar de Argentijnse beslissing om 51 procent van YPF, gecontroleerd door het Spaanse Repsol, te onteigenen heeft opnieuw de grote verdeeldheid binnen Latijns-Amerika blootgelegd.

Zeer onverantwoordelijk

De Mexicaanse president Felipe Calderón noemde de beslissing van zijn Argentijnse evenknie Cristina Fernández “zeer onverantwoordelijk en weinig rationeel”. Repsol heeft ook 9,49 procent van de aandelen van het Mexicaanse staatsoliebedrijf Pemex.

Ook Colombia en Chili spraken zich openlijk tegen de onteigening uit. “Door de Argentijnse beslissing kijken investeerders nu naar andere regio’s waar kapitaal vriendelijker onthaald wordt”, zegt de Chileense minister van Economie Pablo Longueira. “Onze regio is weinig aantrekkelijk, weinig betrouwbaar geworden.”

Soeverein beheer

De Venezolaan Hugo Chávez steunt de maatregel omdat hij in de lijn ligt van “de doctrine van het soevereine beheer van de natuurlijke rijkdommen.”

De meeste Latijns-Amerikaanse landen fietsten om de controverse heen of zwegen helemaal. Voor de Boliviaanse president Evo Morales gaat het om “een kwestie tussen Argentinië en Spanje.” De Braziliaanse Dilma Rousseff zei nadrukkelijk dat ze zich niet met zaken van andere landen inlaat.

De uitspraken over YPF staan in contrast tot de sfeer van wederzijds begrip op de zesde Top van de Amerika’s nauwelijks een week geleden.

Premisse van diversiteit

De Argentijn Carlos Álvarez, secretaris-generaal van de Vereniging voor Latijns-Amerikaanse Integratie (Aladi), zegt dat “elke strategie voor grotere integratie of samenwerking in de regio gebaseerd moet zijn op de premisse van pluralisme en diversiteit van projecten en modellen.”

“Niemand mag een land vertellen welke lijn het moet volgen en er bestaat ook geen Latijns-Amerikaans modelsysteem waaraan iedereen zich moet aanpassen. Iedereen heeft zijn eigen historisch traject, zijn eigen context, zijn productiesysteem en de sociale legitimiteit van zijn project.”

Minder betutteling

Aladi is een organisatie die sinds 1980 voor meer Latijns-Amerikaanse integratie ijvert. Het telt nu twaalf landen.

“Het project van Ecuador is niet hetzelfde als dat van Chili, en dat van Argentinië is niet het project van Brazilië, en er zijn landen zoals Mexico waarvan de agenda veel meer van de Verenigde Staten afhangt dan die van andere landen”, zegt Álvarez.

Álvarez ziet dat Latijns-Amerika zich steeds minder laat betuttelen en de touwtjes zelf in handen neemt. Het slaagt erin de economie voortdurend te laten groeien en de armoede te laten dalen.

VS minder relevant

Politicoloog Federico Merke, hoogleraar aan de Universiteit van San Andrés in Argentinië, zegt dat het overleg in de regio aan zijn grenzen zit, wat de institutionalisering van de integratie afremt. Niettemin ziet hij een toenadering tussen de landen, maar dan vanuit een positie van grotere sterkte. Daarbij gaan ze zich steeds onafhankelijker opstellen ten aanzien van de Verenigde Staten.

“De Verenigde Staten worden vooral minder relevant voor Zuid-Amerika, dat andere spelers zoals China ziet opkomen”, zegt Merke. “Men ziet hoe andere machten sterker worden en dat opent mogelijkheden voor autonomie van de regio.”