Latijns-Amerika in verdeelde slagorde naar Johannesburg

Van de bijna 100 staatshoofden op de top van Johannesburg zijn er amper 10
van Latijns-Amerika en de Cariben, een regio die 46 landen telt. Onder meer
Colombia, Ecuador, Chili en vrijwel alle Midden-Amerikaanse landen zijn niet
op het appél. De regio hield de afgelopen maanden tientallen vergaderingen
en seminaries om tot een consensus te komen en werkbare voorstellen te
vinden. Maar de grootste gemene deler blijkt erg klein.

De regio schaart zich voorlopig achter één kwantificeerbaar engagement:
binnen 10 jaar 10 procent hernieuwbare energiebronnen als zonne- en
windenergie gebruiken. Zelfs dat lijkt moeilijk haalbaar want vandaag is
slechts één procent van de Latijns-Amerikaanse en Caribische energiebronnen
hernieuwbaar.

Latijns-Amerika is er zowel wat betreft duurzaamheid als wat betreft
ontwikkeling erg aan toe, zo onderstreepte een rapport van het
Milieuprogramma van de Verenigde Naties begin deze maand nogmaals. Niet
alleen is de kloof tussen rijk en arm nergens groter (40 procent leeft onder
de armoedegrens van 1 dollar en het gemiddelde inkomen steeg de afgelopen
drie decennia slechts met één procent), Latijns-Amerika en de Cariben kunnen
binnen 30 jaar het ecologisch meest beschadigde deel van de aarde zijn.
Sinds 1972 is er meer dan 190 miljoen hectare bosgrond verdwenen - dat is de
helft van alle ontbossing ter wereld in die periode. De regio is rijk aan
drinkwater maar slechts 10 procent van de voorraad is ontsloten en slechts
40 procent van de bevolking heeft er toegang toe. Van de 178 ecologisch
waardevolle gebieden zijn er 55 kwetsbaar, 51 in gevaar en 31 in kritieke
toestand.

Realisme is op zijn plaats, meent Ricardo Sánchez, de UNEP-coördinator voor
Latijns-Amerika en de Cariben. We moeten geen magische oplossingen
verwachten van de top (die Rio+10 werd gedoopt omdat 1992 het referentiepunt
wordt), maar ervoor zorgen dat de regio niet afglijdt naar ‘Rio min 10’.
Enkele Latijns-Amerikaanse landen kunnen in Johannesburg wel een bijrol gaan
spelen. Venezuela als voorzitter van de G77, de groep van
ontwikkelingslanden en Brazilië als gastheer de Rio-top van de Aarde in
Brazilië tien jaar geleden.

In Johannesburg moet aan het eind van de rit een actieplan worden
goedgekeurd. De delegaties zijn het naar verluidt voor 70 procent eens over
het ontwerp van actieplan. VN-secretaris-generaal Kofi Annan en de groep van
landen die bekend staan als de Friends of the Chair werken hard om nog
overeenstemming te bereiken over de meest controversiële thema’s maar dat
doel lijkt steeds minder haalbaar. Ze raken het niet eens over cruciale
zaken als de financiering van de ontwikkelingshulp, het principe van
gedeelde verantwoordelijkheid en de ontmanteling van de landbouwsubsidies in
de industrielanden.

Enkel de Braziliaanse diplomaten lijken nog te geloven dat het actieplan
welomschreven doelen en deadlines zal bevatten. Veel ngo’s, die sterk
vertegenwoordigd zullen zijn op de conferentie, noemen Johannesburg nu al
een mislukking. Ricardo Navarro, voorzitter van Friends of the Earth, een
vereniging van milieugroepen in 70 landen, heeft geen vertrouwen meer in een
werkbaar actieplan. Het onderhandelingsproces wordt gedomineerd door de
transnationale bedrijven. Bovendien kunnen de Verenigde Staten elk
ontwikkelingsland voor het blok zetten. Ook Greenpeace International
voorspelt intussen dat de top van Johannesburg een flop wordt.