Latijns-Amerika verklaart oorlog aan de sigaret

Onder impuls van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) zag de Framework Convention on Tobacco Control (FCTC) in 2003 het licht. Ze werd van kracht in 2005 en telt nu 171 leden. In Latijns-Amerika en de Caraïben hebben 26 landen het verdrag ondertekend en geratificeerd. Ze passen het nu toe aan de hand van wetten en decreten. Maar in Argentinië geraakt een breed wetsvoorstel in dit verband niet voorbij het Congres.

Om na te gaan hoe verschillende landen in de regio de FCTC in de praktijk brengen, congresseren de leden deze week voor de eerste maal in Latijns-Amerika, meer bepaald in Punta del Este in Uruguay. “De keuze viel op Uruguay omdat het land in de regio de meeste vooruitgang in de strijd tegen tabak heeft geboekt. Argentinië daarentegen is enkel aanwezig als waarnemer, omdat het zo ver achterop hinkt”, verklaart Verónica Schoj, directrice van het Interamerikaanse Hartfonds (IAHF ) Argentinië.

Het IAHF, één van de 400 organisaties in Argentinië die pleiten voor een strenger beleid ten aanzien van tabak, stelde op de conferentie zijn rapport voor over de implementering van de FCTC in Latijns-Amerika en de Caraïben. Daaruit blijkt dat Argentinië, Cuba, El Salvador, Haïti, Saint Kitts en Nevis, en Saint Vincent en de Grenadines de conventie niet hebben geratificeerd. De Dominicaanse Republiek heeft zelfs niet getekend.

Achterpoortjes

Twaalf landen hebben foto’s met waarschuwingen op de sigarettenpakjes laten zetten: Brazilië, Venezuela, Uruguay, Chili, Mexico, Panama, Peru, Colombia, Bolivia, Honduras, Paraguay en Nicaragua. Tien landen – Brazilië, Chili, Mexico, Panama, Peru, Uruguay, Colombia, Bolivia, Honduras en Nicaragua – hebben ook misleidende informatie zoals “light” en “mild”op pakjes verboden.

Negen landen hebben een rookverbod op nationaal niveau uitgevaardigd. Drie landen hebben zo’n wet op lokaal niveau ingevoerd. In Punta del Este maakte de Global Smokefree Partnership gisteren bekend dat Latijns-Amerika het voortouw neemt in de richting van rookvrije omgevingen.

Maar slechts twee landen hebben reclame, promotie en sponsoring door tabaksproducenten volledig verboden: Panama en Colombia. Zes andere landen hebben een verbod ingevoerd, maar maken een uitzondering voor verkooppunten en het internet. Het IAHF-rapport waarschuwt voor deze achterpoortjes in de wetgeving: reclame aan verkooppunten of aan jongeren via sms-berichtjes is bijvoorbeeld toegenomen. Tot slot hebben de meeste landen in de regio de prijs van een pakje sigaretten opgetrokken.

Lobby

Sinds Argentinië de conventie heeft ondertekend in 2003 heeft druk van de tabaksindustrie op politici uit provincies waar tabak wordt geteeld verdere stappen verhinderd. Bij wijze van compromis heeft de Senaat in augustus een tabakswet goedgekeurd. “Een goede start”, vindt Schoj. “Er is geen alternatief voor de conventie, want het is een instrument voor internationale samenwerking dat het mogelijk maakt tabaksreclame over de grenzen heen te controleren.”

De tabakswet van de Senaat voorziet volledig rookvrije zones, verplichte gezondheidswaarschuwingen op de sigarettenpakjes en een nationaal verbod op reclame, promotie en sponsoring door producenten. Maar het voorstel zit sinds augustus geblokkeerd in het Lagerhuis van het Congres, dat gevoeliger is voor de tabakslobby. Volgens Schoj ontbreekt de politieke wil bij de regerende coalitie.

Activisten wijzen de argumenten van de tabaksproducerende provincies in Argentinië, die geen inkomsten en banen willen verliezen, van de hand. Ze wijzen erop dat Argentinië 80 procent van zijn tabaksproductie uitvoert, waardoor de conventie geen gevolgen zal hebben voor lokale telers of voor de werkgelegenheid.