In Latijns-Amerika is vrouwe Justitia een man

“Er bekleden minder vrouwen dan mannen een gerechtelijk ambt en hoger in de juridische piramide wordt het verschil almaar groter”, zegt Piedad Caicedo van de mensenrechtenorganisatie Humanas Colombia. Caicedo onderzocht met de hulp van lokale organisaties de situatie in zes Latijns-Amerikaanse landen: Argentinië, Bolivia, Colombia, Chili, Ecuador en Peru.
De ondervertegenwoordiging van vrouwen in het gerechtelijk apparaat strookt niet met de toenemende vervrouwelijking van de rechtenopleiding aan de universiteiten, stelt Caicedo vast. Latijns–Amerika hinkt ook achterop in vergelijking met een land als Frankrijk, waar vrouwelijke rechters intussen in de meerderheid zijn.
In alle zes Latijns-Amerikaanse landen maken mannen de meerderheid uit in parketten en rechtbanken, maar niet in dezelfde mate. In Colombia bedraagt het aandeel mannen slechts 52 procent, in Ecuador bijna 83 procent. Daartussen liggen Chili (56 procent), Bolivia (61 procent), Argentinië (64 procent) en Peru (65 procent). De meeste vrouwen houden zich bezig met familierecht, een onderwerp dat wordt aanzien als typisch vrouwelijk en dat tegelijk minder professioneel prestige geniet.
Op de vraag of de promotiemechanismen goed werken, antwoordde 77 procent van de geïnterviewde mannelijke rechters en magistraten bevestigend, tegenover slechts 59 procent van hun vrouwelijke collega’s. In Bolivia was het verschil in perceptie het grootst: volgens 93 procent van de mannen was er geen vuiltje aan de lucht, slechts 42 procent van de vrouwen deelde de mening.
Opmerkelijk is dat de invloed van machismo in Ecuador, een land met grote ongelijkheid, minder hoog wordt ingeschat dan in Chili. In Ecuador vond slechts 28 procent van de vrouwelijke juristen dat genderverschillen ervoor zorgden dat mannen sneller de top bereikten, en slechts negen procent van de mannen. In Chili waren dat respectievelijk 46 procent van de vrouwen en 24 procent van de mannen.
Bij de beoordeling van de carrièrekansen spelen ook heel wat stereotypen mee. De mannen waren van mening dat ze hun promotie danken aan hun opleiding en ervaring, terwijl de vrouwen de promotie van mannelijke collega’s toeschreven aan politieke contacten en een grotere gelijkmoedigheid.
Omgekeerd denken de mannen dat vrouwen carrière maken omdat ze methodischer te werk gaan, meer zin hebben voor compromis, beter kunnen onderhandelen en een groter inleefvermogen hebben. In Ecuador en Peru was een groot aantal mannen en vrouwen ervan overtuigd dat vrouwen ook eerlijker zijn.
Gevraagd naar de oorzaken voor de ongelijke vertegenwoordiging, antwoordden de mannen dat de vrouwen “niet geïnteresseerd” zijn of zich “niet genoeg bekwamen” voor de hoogste ambten. De vrouwen zelf geloven dat de “mechanismen” van het juridische systeem tegen hen werken en halen ook familiale redenen aan.
Onderzoekster Caicedo denkt niet dat een groter aandeel vrouwen in het gerecht ook tot een meer vrouwvriendelijke rechtspraak zal leiden. “Vrouwen en mannen hebben vaak dezelfde vooroordelen”, zegt ze. Bovendien zijn vrouwen niet noodzakelijk beter geïnformeerd over internationale regels inzake mensen- en vrouwenrechten. “De onwetendheid is erg hoog en erg algemeen”, zegt Caicedo.