Le nouveau Flamand est arrivé

Faroek Özgünes, journalist bij VTM

‘Mijn ouders zijn als Turkse gastarbeiders naar hier gekomen toen ik een baby was. Ik ben opgegroeid in een Vlaamse buurt waar geen andere Turken woonden. Op mijn zesde is mijn moeder hertrouwd met een Vlaming. Vanaf dan werd thuis alleen nog Vlaams gesproken. Bloemkool kwam er al veel eerder op tafel. Op school was ik de enige vreemdeling en daar was niets bijzonders aan. Het is pas later, toen er meer wrevel ontstond tegenover migranten, dat ik mij bewust werd van mijn andere afkomst en van het feit dat sommige mensen daar moeite mee hebben. Maar alle finesses van de Vlaamse cultuur zijn mij eigen. Ik woon, werk en leef hier terwijl ik helemaal geen voeling heb met wat in Turkije gebeurt. Als ik er op vakantie ben, voel ik me ongemakkelijk. Ik spreek de taal niet goed en de omgangsvormen zijn mij niet vertrouwd.’

‘Wat wel in mij geworteld zit, zijn de hechte Turkse familierelaties. Voor een Turk is het bijvoorbeeld ondenkbaar je ouders in een bejaardentehuis te stoppen. Voor mij ook. Elke dag dat mijn moeder mij nodig heeft, zal ik voor haar zorgen.’

‘Ik denk dat vooral taal je culturele identiteit bepaalt. Hoe minder Turks ik spreek, hoe minder ik mij verwant voel met de Turkse cultuur. En ik heb resoluut voor het Nederlands gekozen omdat je maatschappelijk in een hoekje gedrumd wordt als je dat niet goed beheerst.’

‘Vlaming zijn heeft voor mij niets te maken met Vlaams nationalisme. Ik krijg rillingen van zangfeesten of het dwepen met de idee van een middeleeuws, puur Vlaanderen. Dat heeft nooit bestaan. Doorheen onze geschiedenis werden we telkens weer overspoeld door andere culturen. We hebben trouwens veel meer gemeen met onze zuiderburen in België dan met de Nederlanders die dezelfde taal spreken. En dan denk ik aan onze cultuur van genieten, onze plantrekkerij, het sjoemelen met belastingen. Maar zoiets als een Belgisch gevoel bestaat niet, denk ik. De enige echte Belgen zijn de nieuwe Belgen, die geen Vlaming of Waal zijn, maar Belg wórden.’

Sara Heremans, regentes Frans-Latijn

‘Ik, een vreemdeling? Ik zie er misschien anders uit, maar ik voel mij helemaal Vlaams. Ik ben geboren in Zuid-Korea en door Vlaamse ouders geadopteerd toen ik tweeënhalf was. Alles wat mij gemaakt heeft tot wie ik ben, is Vlaams: mijn familie, mijn vrienden, mijn school, mijn taal. Ik heb geen enkele herinnering aan mijn geboorteland en ik heb er ook helemaal geen affiniteit mee. Toen ik er enkele jaren geleden op reis ging, kreeg ik dezelfde cultuurshock te verwerken als iedereen. Het is een vreemd land voor mij, ook al heb ik er twee jaar geleefd en is mijn uiterlijk Koreaans.’

‘Zelf vergeet ik altijd dat ik er anders uitzie. Het is maar doordat anderen mij daarover vragen stellen dat ik er attent op gemaakt wordt. Of door oudere mensen die verrast opkijken en mij feliciteren omdat ik zo vlot Nederlands spreek. Als puber vond ik het absoluut niet leuk om op dat verschil gewezen te worden, nu maak ik er een grapje over. Mijn Koreaanse achtergrond maakt alleszins geen andere Vlaming van mij. Waar en met wie je leeft, is bepalend voor wie je bent.’

‘Onlangs heb ik een jaar in Zweden gewoond, waar ik in een Europees project voor taalleerkrachten België vertegenwoordigde. In het buitenland leven heeft mij bewust gemaakt van de invloed van je woonplaats op je denken. Ik merkte daar pas echt dat ik Vlaming ben. Ik had heimwee naar mijn eigen taal. Ik miste de klanken, de taalspelletjes, de nuances in mijn manier van uitdrukken. Af en toe kookte ik waterzooi of bakte zelf frieten. Weet je dat daar nauwelijks een frituurpan te vinden is? Ik merkte ook dat ik zelf kritiek mocht geven op Vlaanderen, maar het moeilijk kon slikken als anderen dat deden. Het voelde als een aanval op mezelf.’

‘Mijn verblijf in Zweden heeft een grote invloed gehad op mijn culturele identiteit. Ik ben meer bewust geworden van mijn Vlaamse achtergrond. Tegelijkertijd beschouw ik wat hier gebeurt veel minder als de waarheid of de norm. Ik kíes nu voor sommige aspecten van mijn cultuur.’

Nahima Lanjri, CVP-volksvertegenwoordigster in het Vlaams parlement

‘In het buitenland ben ik Belg, in België Vlaming en in Vlaanderen Antwerpenaar. En dat heeft niets te maken met het zwaaien met vlaggen.‘

‘Mijn ouders komen uit Marokko, maar ik ben hier geboren en getogen. Ik woon en werk hier en heb hier mijn geschiedenis. Ik ben een Vlaming omdat ik participeer aan deze samenleving. Vlaming zijn heeft alles te maken met betrokkenheid op wat in Vlaanderen gebeurt. Dat hoeft nergens geschreven te staan. Burgerschap bewijs je niet met de kleur van je paspoort.’

‘Een culturele identiteit is geen vaststaand gegeven. De Vlaamse cultuur is gegroeid en beïnvloed geweest van buitenaf. Een cultuur is voortdurend in wording. Een Vlaamse identiteit is dan ook niet iets vastomlijnds. Het is een patchwork van verschillende culturen, een verzameling ervaringen en inzichten die nog verder evolueren.’

‘Als je wanhopig vasthoudt aan een vaststaande identiteit verlies je ze, en dat geldt zowel voor Vlamingen als voor migranten. Sommige Marokkanen hier houden sterker vast aan de Marokkaanse tradities dan mensen in Marokko. Dat is omdat ze uitsluiting en racisme gewaar worden en schrik hebben hun culturele identiteit te verliezen.”Wie zijn wij als wij er niet bijhoren?” vragen ze zich af. Als reactie ontwikkelen ze een uitgesproken eigen cultuur.’

‘Als kind besefte ik niet dat ik anders was. Het woord “migrant” dat ik kreeg opgekleefd, ervoer ik als vreemd. Ik merkte wel dat er mensen zijn die je anders behandelen omdat je uit een andere cultuur komt. Meestal verdwijnen mijn vreemde naam en donkerdere huid echter snel naar de achtergrond en telt enkel mijn persoon.’

‘Mijn wortels liggen deels in Marokko, maar ik ben hier geworteld. Vergelijk het met een boom die je van elders overplant en die hier wortel schiet. Het wordt een andere boom dan in zijn oorspronkelijke context en hij is ook niet zoals de bomen van hier. Er zijn verschillen, maar niet meer dan tussen Vlamingen onderling. En een struikelblok hoeven deze verschillen niet te zijn.’