Lentevergadering slaat Wereldbank uit de koers - analyse

De Wereldbank legt zich naar eigen zeggen vooral toe op armoedebestrijding. Ze wil arme landen helpen hun economie op te vijzelen, onderwijs en gezondheidszorg voor de hele bevolking toegankelijk te maken en bedreigende problemen als aids en een hoge schuldenlast op te lossen. De Bank is de grootste multilaterale ontwikkelingsfinancier, maar in de allerarmste landen hebben haar inspanningen van de voorbije decennia niet al te veel opgeleverd - in Afrika blijft het aantal extreem armen bijvoorbeeld almaar stijgen.

De Bank zelf heeft ideeën over hoe de efficiëntie van haar werk kan worden opgedreven, en haar critici pleiten voor verregaande hervormingen van de instelling zelf. Maar die discussie werd op de lentevergadering helemaal naar de achtergrond gedrukt door de kwestie-Irak. De Verenigde Staten hadden amper twee dagen nodig om de Wereldbank in te schakelen in hun plannen voor de heropbouw van het land. Tot vrijdag had Wereldbankvoorzitter James Wolfensohn laten verstaan dat zijn instelling niet aan de slag zou kunnen gaan in Irak zonder de goedkeuring van de VN. Irak heeft geen wettelijke regering meer en is een land in oorlog, en als een multilaterale instelling mag de Bank in dergelijke omstandigheden geen partij kiezen. De heropbouw van het land lijkt bovendien niet echt een prioriteit voor de Wereldbank: een land met zoveel olierijkdommen in de ondergrond kan moeilijk echt behoeftig worden genoemd, en als invasiemacht moeten eigenlijk de Verenigde Staten zelf in eerste instantie inspringen.

Maar tijdens de afsluitende persconferentie van de lentevergadering zondag kondigde Wolfensohn aan dat de Bank klaar is om zijn bijdrage tot de heropbouw van Irak te leveren. Groen licht van de VN acht Wolfensohn niet meer nodig. Volgens zijn medewerkers zal de Bank spoedig verscheidene ploegen naar Irak sturen om in te schatten wat het land nodig heeft en hoe de instelling daartoe kan bijdragen.

Daarentegen werd er het voorbije weekend nauwelijks vooruitgang geboekt rond de thema’s die de bestuurders van de Bank echt zouden moeten bezighouden. Naar aanleiding van de publicatie van de nieuwste World Development Indicators stelde de Bank dat de armoede in de wereld tegen 2015 gehalveerd kan worden, maar dat de rijke landen daarvoor wel hun markten moeten openen en hun ontwikkelingshulp moeten optrekken. Op die niet onbelangrijke opmerking werd niet ingegaan. Het Development Committee - het hoogste beleidsorgaan van de Bank - boog zich ook over het Education for All Fast Track Initiative - een ambitieus plan om het basisonderwijs voor alle kinderen in de ontwikkelingslanden toegankelijk te maken - maar kwam niet met nieuw geld over de brug en stelde ook geen tijdschema op om alle arme landen in het programma op te nemen. Momenteel zijn er enkel toezeggingen aan zeven kleine landen waar vier miljoen kinderen niet naar school gaan; in heel de wereld lopen naar schatting 120 miljoen kinderen het basisonderwijs mis. En zelfs de 430 miljoen dollar die nodig zijn voor het onderwijs in die zeven landen, leveren nog problemen op.

Ook in de slechte vertegenwoordiging van de ontwikkelingslanden in het bestuur van de Wereldbank zal er niet gauw verandering komen. De grote industrielanden hebben elk een vertegenwoordiger in het directiecomité van de Bank, terwijl de 46 zwart-Afrikaanse landen samen bijvoorbeeld maar twee vertegenwoordigers hebben. De rijke landen controleren daardoor 60 procent van de stemmen in het directiecomité. Maar het voorbije weekend kwam er geen schot in de behandeling van voorstellen om dat onevenwicht enigszins recht te trekken. Zondag werd enkel besloten dat het onderwerp op de agenda blijft staan.

De lentevergadering bracht ook geen vooruitgang op het vlak van de schuldkwijtschelding voor arme landen of nieuwe initiatieven rond armoedebestrijding – al blijven de resultaten daarvan teleurstellend in het Midden-Oosten en Afrika. Volgens Africa Action, een actiegroep uit Washington, hadden de Wereldbankbestuurders ook beter iets extra’s op tafel gelegd voor de strijd tegen aids. “De Verenigde Staten leggen de nadruk op het gevaar dat uitgaat van landen als Irak en van mogelijke terroristische aanslagen, maar dit jaar zullen meer dan drie miljoen mensen sterven aan de gevolgen van aids, het merendeel daarvan in Afrika,” merkt Salih Booker op, de directeur van Africa Action.