Libiërs protesteren

Sinds:
Op 17 februari, de dag die gedoopt werd tot Dag van Woede zijn de protesten vooral begonnen in de stad Benghazi. Traditioneel komt het verzet tegen het regime vaak vanuit die regio. Nadat troepen van Khadaffi Benghazi naderden begon op zaterdag 19 maart een coalitie waarin Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten het voortouw nemen, met aanvallen in Libië om een no-fly zone te installeren. Dit gebeurt onder toelating van de VN-resolutie 1973 die het heeft over ‘alle nodige middelen’ om burgers in Libië te beschermen.

Waar:
Vanuit Benghazi verspreidde het protest zich naar andere steden tot in Tripoli in het westen. Op 2 maart kreeg Benghazi te maken met helicopteraanvallen. Aanvankelijk slaagden de oppositietroepen er in om Khadaffi tegen te werken, maar nadien werd hun roep voor een no-fly zone alsmaar luider. Een coalitie van Amerikaanse en Europese troepen richt zich voornamelijk op de steden Misurata, Ajdabiya, Sirte, Tripoli en Benghazi waar ze trachten te opereren tegen de militaire acties van Khadaffi.

Eisen:
Betogers klagen de werkloosheid, de sociale en economische ongelijkheid en de beperkingen voor politieke vrijheden aan. De gezondheidszorg moet verbeterd worden en de inkomsten uit de olieproductie van Libië moeten eerlijker verdeeld worden. Sinds het leger gewelddadig optrad in Benghazi, samen met aanhangers van Khadaffi en huurlingen, eisen de betogers eensgezind het vertrek van Khadaffi die al 41 jaren het land bestuurt zonder een grondwet.

Mobiliserende groepen:
Groep van 213 prominente Libiërs die een verklaring hebben ondertekend met de eisen. Deze groep bestaat uit politieke activisten, advocaten, studenten en overheidsambtenaren. Enough Gaddafi, een actie van Libiërs in het buitenland roept ook op tot het omverwerpen van Khadaffi’s regime. Er is ook de Libyan Youth Movement bestaande uit jongeren die zowel in Libië als in het buitenland wonen en die verlangen naar verandering.

Krijgen steun van:
Mensenrechtenactivisten, studenten en Libiërs die vanuit het buitenland het protest ondersteunen door te helpen met de communicatie vanuit en naar Libië. Sommige officieren en soldaten van het leger zouden zich gevoegd hebben bij de hervormingsgezinde demonstranten. Khadaffi kreeg ook tegenwind van de Warfalla stam, de grootste stam van het land, die zijn vertrek heeft geëist en van religieuze leiders die opriepen om hem niet te gehoorzamen.

De VN-Veiligheidsraad keurde resolutie 1973 goed. Die resolutie zou in het begin vooral dienen om een no-fly zone in te stellen met als doel de Libische burgers te beschermen, maar volgens Al Jazeera geven de woordvoerders van de coalitie wel duidelijk aan dat de omverwerping van het regime van Khadaffi het einddoel is. De Arabische Liga heeft Libië uit zijn organisatie geschorst en steunt de resolutie zolang die niet resulteert in de bezetting van Libië. De Afrikaanse Unie is tegen elke militaire interventie maar had een plan in de maak voor een diplomatieke oplossing in Libië.

Sommige officieren en soldaten van het leger hebben zich gevoegd bij de hervormingsgezinde demonstranten. De Libische ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken hebben hun ontslag ingediend. In minstens zeven landen hebben Libische ambassadeurs ontslag genomen.

N°1:
Muammar Khadaffi.

Politiek stelsel:
Libië heeft geen grondwet en de vorming van politieke partijen is niet toegelaten. Khadaffi wijst een parlementaire democratie af. Het politieke systeem is gebaseerd op de politieke filosofie van Khadaffi die hij heeft opgenomen in zijn Groen Boek. Die filosofie is gebaseerd op socialistische en islamitische theorieën.

Balans:
Er is geen zekerheid over het aantal doden. Op 2 maart schatte de Internationale Federatie van Mensenrechten het aantal doden op 3000.

Huurlingen, vooral uit andere Afrikaanse landen, zouden verantwoordelijk zijn voor brutaal geweld. Ziekenhuizen konden de toestroom van gewonden en doden niet meer aan en er is een tekort aan medisch materiaal. Volgens een Facebookpagina van Egyptische steunbetuigers vertrekken vanuit Caïro konvooien met medicijnen van het Rode Kruis naar Libië.

Volgens de VN waren er op 15 maart bijna 300 000 vluchtelingen. Het UNHCR zei eerder dat de situatie bij de grenzen op een humanitaire crisis afstevent. Maar er heerst twijfel over het aantal vluchtelingen omdat de situatie in Libië zeer comlex en dynamisch is.

Reacties:
De Nicaraguaanse president Ortega, de Cubaanse leider Castro en de Venezolaanse president Chavez hebben hun steun aan Khadaffi geuit. Rusland is fel gekant tegen een verregaande militaire interventie in Libië.

Turkije, Rusland, China en India hebben de bombardementen van de coalitie ook hevig veroordeeld. Ook de Arabische Liga was niet blij toen de interventie verder ging dan alleen een no-fly zone. Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten geven militaire steun voor een no-fly zone. Egypte heeft een aarzelende houding, maar voorziet wel de Libische revolutionairen van wapens.

De VN en de EU hebben ook gestemd voor sancties waaronder een bevriezing van de tegoeden van Khadaffi en zijn familie in het buitenland en het instellen van een onderzoek om na te gaan of een berechtiging voor het Internationale Gerechtshof in Den Haag mogelijk is. Libië is ook geen lid meer van de VN-Mensenrechtenraad.

De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Frattini was ‘extreem bezorgd over de gevolgen voor de migratiesituatie in het zuiden van het Middellandse Zeegebied.’ Maar de ECRE drong Europa aan om haar grenzen te openen voor alle vluchtelingen uit Libië.

Uitspraken:
Saif El Islam, zoon van Khadaffi: ‘Libië zal uitmonden in een burgeroorlog als de orde nu niet hersteld wordt.’
Khadaffi: ‘Allen die tegen Libië de wapens opnemen worden geëxecuteerd’, ‘Ik ben een krijger, een revolutionair en ik zal sterven in Libië als martelaar’, ‘Wanneer ik opdracht geef om geweld te gebruiken zal alles branden’

Berichtgeving: 
Sinds de overname in het oosten door de revolutionairen is het enkele journalisten gelukt om in Libië binnen te raken. Nu zitten journalisten zowel in Benghazi als in Tripoli. In de hoofdstad worden journalisten geregeld uitgenodigd door de Libische regering voor een persconferentie. Internet blijft moeilijk bereikbaar en Al Jazeera meldt dat haar signaal op de sattelliet Arabsat verstoord wordt en stelt alternatieve frequenties voor. Twitter blijft een belangrijke bron voor informatie. Libiërs uit het buitenland verspreiden daar berichten die ze telefonisch ontvangen.

De 28-jarige Mohammed Nabbous, journalist uit Benghazi is overleden. Hij zorgde als burgerjournalist in Benghazi voor een onafhankelijke televisiezender op het internet. Verschillende journalisten zijn gearresteerd en op 12 maart werd cameraman van Al Jazeera, Ali Hassan Al Jaber, gedood toen hij terugkeerde naar Benghazi.

De Libische staatstelevisie toont sinds geruime tijd beelden van Libiërs die Khadaffi steunen. Dit waren bijvoorbeeld beelden van een school waar kinderen zeggen dat er niets aan de hand is. Vaak komen Libiërs aan het woord om te zeggen dat buitenlandse media onrust willen veroorzaken en om te waarschuwen voor de ‘misleidende’ Al-Jazeera en Al-Arabiya. Libiërs op Twitter blijven oproepen om de Libische staatszender van de satteliet Nilesat te halen. Nilesat is in controle van Egypte.

Een journalist van Al Jazeera bevestigde dat vele Egyptenaren in Libië de grens met Egypte enkel oversteken om mediabeelden en geheugenkaarten af te geven en nadien terug te keren.