Lichte terreinwinst voor oppositie in Zuid-Afrika

De DA boekt op nationaal niveau een winst van meer dan vijf procent en komt daarmee op 22 %. Het ANC verliest, maar blijft met een nationaal resultaat van 63 % het lokale niveau domineren. Buiten de Western Cape en hier en daar een district kleurt de hele kaart van Zuid-Afrika geel.

Lage opkomst

Hoewel president Zuma van de verkiezingsdag een feestdag had gemaakt, viel de opkomst laag uit. De commissie verantwoordelijk voor de organisatie van de verkiezingen stelde een opkomst van 40 % voorop. Het percentage werd net niet gehaald, terwijl bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 nog 48 % van de stemgerechtigden opdaagden. Veel heeft te maken met de heersende onvrede bij de arme lagen van de bevolking. Onder het motto “No land, no house, no vote” riepen verschillende actiegroepen op om niet te gaan stemmen.

Vooral in de armere provincies North-West, Limpopo en Mpumalanga was de opkomst laag. Dit zijn provincies waar het ANC traditioneel scores van meer dan 70 of 80 % haalt. De arme bevolking beschuldigt het ANC ervan beloftes tot dienstverlening niet na te komen. Velen wachten nog steeds op een huis, sanitair en jobs. Voor de overwegend zwarte bevolking zit er niet anders op hun protest te uiten door niet te stemmen. Met andere partijen kunnen ze zich niet identificeren.

Barsten in de ANC-hegemonie

De opkomst was wel hoog in de grote steden, waar de DA sterker staat. In Kaapstad ziet het ernaar uit dat de partij net zoals in 2006 meer dan 60 % zal halen. In de andere grote steden blijft de meerderheid het ANC intact, maar wint de DA terrein. In de provincie Gauteng wint de DA de meerderheid in het kleine district Midvaal. Het ANC reageerde ontstemd op dit verlies.

De grote kracht van de DA is haar leidster Hellen Zille. De joviale burgemeester van Kaapstad brengt al jaren een frisse wind door het Zuid-Afrikaanse politieke landschap. Hoewel de partij aanvankelijk enkel bij de blanken en kleurlingen aansloeg, begint ze nu ook zwarte stemmers te overtuigen. Zille trok zelfzeker naar deze verkiezingen. Haar positieve energie staat in schril contrast met het ANC dat, beschuldigd van corruptie, wanbeheer en intimidatie, in het defensief naar de kiezer trok.

Verdeelde oppositie

En wat met de andere partijen? Van de meer dan honderd deelnemende partijen kunnen maar drie partijen een blok vormen. Ten eerste is er COPE, de partij die zich in 2008 afscheidde van het ANC en aanvankelijk een geduchte concurrent leek te zijn. Door een interne machtstrijd is de partij echter nooit van de grond gekomen. Verder is er de Inkatha Vrijheidspartij die ooit nog de plak zwaaide in Kwazulu Natal. Ook hier vond zich recent een afscheiding plaats. Uit de partij ontstond vier maanden geleden de National Freedom Party. Deze nieuwkomer haalde meteen een aantal districten en is ongetwijfeld de revelatie van deze verkiezingen.

De zwakke oppositie speelt in de kaart van het ANC. De DA had gehoopt in de havenstad Port Elizabeth een coalitie tegen het ANC te kunnen vormen. Door de zwakke prestatie van COPE kreeg het ANC de meerderheid toch te pakken. Na de bekendmaking van de resultaten stak Hellen Zille een beschuldigende vinger uit naar COPE voor zijn zwakke prestatie. Het toont aan dat de DA ook teleurgesteld was in deze verkiezingen. Zo leverde deze verkiezingen geen echte winnaars op. Wel is het uitkijken naar de toekomst. Als de DA haar opmars blijft doorzetten beloven de presidentsverkiezingen van 2014 uiterst spannend te worden.