'Links moet weer een sociale massabeweging worden'

Caroline Gennez opende de avond in de Vooruit, een uitstekend kader om aan socialistische intellectuele reflectie te doen. Als voorzitter van de sp.a begon ze de avond met een toespraak waarin ze heel sterk de nadruk legde op het belang van een internationaal perspectief voor een partij als de hare. Rudy De Leeuw, voorzitter van het ABVV, illustreerde later hoe de vakbonden zich integreren in internationale fora, overlegplatformen, syndicale samenwerkingsverbanden en andere, zich ontwikkelende instellingen. De opsomming van De Leeuw was betrekkelijk ambtelijk, maar gaf tegelijk aan hoeveel de vakbonden inzetten om de gemondialiseerde ruimte niet over te laten aan het financiële kapitalisme.
En hij stipte daarbij een aantal bijzondere uitdagingen aan, zoals de miskende rechten van de Palestijnen, de onaanvaardbare uitbuiting van Birmezen door hun militaire regering (en de verantwoordelijkheid van TotalFina) en de schending van syndicale rechten door de Turkse regering.
De twee buitenlandse sprekers zorgden voor de inhoudelijke uitdagingen aan het talrijk opgekomen publiek. Ignacio Ramonet, van 1991 tot 2008 directeur van Le Monde Diplomatique en nu directeur van de Spaanstalige uitgave van dat maandblad, pakte uit met een breed uitgemeten en betrekkelijk pijnlijke analyse van de stand der dingen. ‘De val van Wall Street zou een historisch kantelmoment moeten zijn, vergelijkbaar met de val van de Muur. Als 1989 het einde van het communisme inluidde, dan zou 2008 het einde van het neoliberale kapitalisme moeten zijn. Maar waarom is het dan dat de Europese kiezers zich eerder afwenden van socialistische partijen?’
Deze crisis, betoogde Ramonet, toont zich in concentrische bewegingen, met telkens een nieuwe crisis die opduikt, zoals nu de schuldencrisis in de Zuid-Europese landen. De reden waarom de sociaaldemocratie niet profiteert van deze “perfecte crisis” is volgens Ramonet te zoeken in de betrokkenheid van zoveel sociaaldemocratische partijen bij het neoliberaal geïnspireerde beleid van de voorbije twintig jaar. Vandaag moet links nieuwe ideeën formuleren voor een welvaartsstaat voor de 21ste eeuw, vergelijkbaar met het algemeen stemrecht en de sociale bescherming waarvoor in het begin van de twintigste eeuw gevochten is.
‘Tegenover de mondialisering van winst en kapitaal, moet een mondialisering van solidariteit, ontwikkelingssamenwerking, bescherming van natuur en planeet en sociaal welzijn komen.’
De Zuid-Afrikaanse activist Leonard Gentle van de International Research Information Group, een partner van het Vlaamse FOS, legde heel sterk de nadruk op “internationalisme” dat drijvende kracht voor een toekomstgerichte beweging.
‘Het is dankzij onder andere de solidaire acties van de grijzende hoofden in deze zaal dat wij in 1994 bevrid werden van de apartheid’, begon hij. Tegelijk was hij bijzonder kritisch voor de regeringen van dat vrije en democratische Zuid-Afrika, die intern de neoliberale logica gingen toepassen en in het buitenland de belangen van de grote Zuid-Afrikaanse concerns belangrijker vinden dan de solidariteit met de armere Afrikaanse landen of volkeren. Gentle somde een serie uitdagingen op voor al wie van deze crisis inderdaad een kans tot nieuw links elan wil maken.

• Links moet zich het internationalisme opnieuw toeëigenen en niet toegeven aan economisch of sociaal nationalisme. ‘De voorbije decennia waren het de kapitalisten die spraken over een wereld zonder grenzen, terwijl de arbeidersbeweging achterbleef binnen haar nationale grenzen.’
• Het internationalisme moet een beweging zijn, een people to people basisbeweging. ‘We mogen niet blijven steken in verdragen en platformen, hoe belangrijk dfie ook zijn. Ons internationalisme moet bestaan uit de miljoenen kleine acties aan de basis.’
• Internationalisme begint thuis, met acties voor de verdediging van de rechten van werknemers hier. ‘Op basis van onze eigen acties kunnen we elkaar dan vinden over de grenzen heen.’
• Socialisme moet opnieuw een sociale massabeweging zijn. Er is vandaag te veel afstand tussen de mensen die getroffen worden door de crisis en de leiders of kaders van de beweging.
• Het vakbondswerk moet zich opnieuw uitvinden om te antwoorden op de arbeidsomstandigheden en -verhoudingen die fundamenteel gewijzigd zijn en op veel plaatsen in de wereld afgegleden zijn in de richting van meer of louter informaliteit.