Lonen stijgen, koopkracht daalt

In 1999 en 2000 kregen meer dan een miljoen Cubanen loonsverhoging. Dat was
eerst het geval in de gezondheids- en onderwijssector, overheidsinstellingen
en administratie volgden later. Volgens minister van Arbeid Alfredo Morales
zullen tegen eind dit jaar in 500 staatsbedrijven de lonen gekoppeld worden
aan de productiviteit. Sinds de heropleving van de economie de laatste jaren
kwamen er ook heel wat jobs bij in de publieke sector en daalde de
werkloosheid van 7,9 procent in 1995 tot 4,1 procent in 2001. Alleen al in
het eerste kwartaal van 2002 zijn er 35.600 jobs bijgekomen, aldus minister
Morales. Daarvan ging 46 procent naar vrouwen en 68 procent naar jongeren.

Maar de overheid is er niet in geslaagd om de peso op te waarderen ten
aanzien van de dollar, die vrij circuleert in Cuba. Begin jaren 90 liep de
situatie uit de hand met een wisselkoers van 150 pesos voor 1 dollar,
sindsdien stabiliseerde die op ongeveer 20 pesos, momenteel 26. Het lukte de
regering evenmin om de prijzen van belangrijke producten laag te houden.
Sinds de economische crisis in 1990 begon, moeten de Cubanen dan ook al hun
creativiteit aan de dag leggen om met hun beperkte lonen rond te komen. De
koopkracht ligt nu veel lager dan vóór de crisis, stelt economist Omar
Everleny Pérez Villanueva in een recente studie.

De prijs van het maandelijks basisvoedselpakket steeg van 22 pesos per
persoon in 1988 tot bijna 90 pesos (103 euro) midden jaren 90. Bovendien
ging de variëteit er sterk op achteruit. Met mijn libreta (rantsoenkaart)
kon ik vroeger tomatensaus, koekjes, producten in blik, melk, vis, vlees,
kip, aardappelen en andere groenten verkrijgen, vertelt computerexpert
Evelio Gómez. Nu bekomt hij daarmee een klein stuk brood per dag, rijst,
suiker en slechts occasioneel vlees, koffie, bakolie en zeep. Met zijn
salaris van 320 pesos komt hij er niet en dus verhuurt hij zijn auto aan
toeristen voor dollars. Volgens economische studies zouden de salarissen in
Havana zeven keer hoger moeten liggen dan nu het geval is.

Uit een onafhankelijke studie in ‘99 bleek dat het gelijktijdig gebruik van
twee munten -de peso en de dollar - voor veel frustratie zorgt. Het gebruik
van dollars is wettelijk sinds 1993. Ongeveer twee derde van de Cubanen
heeft toegang tot dollars, via bonussen bij hun salaris, overschrijvingen
van familieleden in het buitenland of doordat ze wat bijverdienen in de
toerismesector. Momenteel zijn verschillende basisproducten enkel via
dollars te verkrijgen. Het gaat dan onder meer om detergenten, zeep en
shampoo. Een familie van vier personen heeft maandelijks zo’n 60 dollar
nodig om zeepproducten, poedermelk, bakolie, tomatensaus, kip en vlees te
kopen.

Volgens een overheidsonderzoek in 2000 vinden 77 procent van de inwoners van
Havana dat hun inkomen te laag ligt om aan hun basisbehoeften te voldoen. De
situatie wordt nog ietwat onder controle gehouden doordat de regering de
kost van basisdiensten als water, gas en elektriciteit en telefoon laag
houdt.