Maleisië legt steeds meer mensen het zwijgen op

Begin augustus verstoorden fundamentalistische moslims een interreligieuze bijeenkomst over de problemen van gezinnen die zich tot de islam bekeren. De autoriteiten grepen niet in. Er dreigt een verschijningsverbod voor het invloedrijke katholiek tijdschrift The Herald omdat het heeft aangekondigd politieke commentaarstukken te gaan publiceren. Vorige week verbood het Maleisische ministerie van Binnenlandse Zaken twee boeken omdat ze “verwrongen feiten” over de islam bevatten die “het geloof van de moslims” zouden kunnen ondermijnen. En een rechter heeft een bekende Maleisische blogger bevolen zijn bronnen vrij te geven, samen met de identiteit van duizenden bezoekers die commentaren schreven bij zijn standpunten.

“Het klimaat van angst en onverdraagzaamheid wordt sterker”, zegt Yap Swee Seng, de directeur van de mensenrechtenorganisatie Suaram. “Er is steeds minder plaats voor afwijkende meningen en mediavrijheid.”

Veranderende krachtsverhoudingen

De recente incidenten lijken het einde in te luiden van de liberale wind die begon te waaien na de verkiezingen van 2004 die premier Abdullah Badawi een comfortabele meerderheid opleverden. Maar in maart van dit jaar verloor de UMNO, de regeringspartij die het land al sinds 1957 bestuurt, vijf deelstaten aan de oppositie. Een aantal parlementsleden van de UMNO dreigt over te lopen naar het kamp van oppositieleider Anwar Ibrahim.

Anwar, die via tussentijdse verkiezingen op 26 augustus na een afwezigheid van tien jaar in het parlement hoopt terug te keren, heeft gezworen de regering in september ten val te brengen. Anwar moest zich eerder deze maand wel opnieuw verdedigen tegen aanklachten wegens sodomie. In 2000 werd hij al eens veroordeeld tot negen jaar cel wegens sodomie. Hij kwam vrij in 2004 omdat de klacht ongegrond bleek.

De hardere aanpak van dissidente stemmen lijkt samen te hangen met de veranderde krachtsverhoudingen in het land. “De UMNO is zwak terwijl de oppositie terrein wint”, zegt een vooraanstaande advocaat die niet wil worden genoemd. Hij tilt vooral zwaar aan het vonnis tegen de blogger. Dat dreigt de internetgemeenschap lam te leggen die verfrissende ideeën doet circuleren en het intellectuele klimaat verrijkt. “Nu vrezen de bloggers betrokken te raken in rechtszaken die kunnen uitlopen op zware schadevergoedingen wegens smaad of het aanzetten tot onrust.”

Meer dan 30 mensenrechtenorganisaties in Maleisië hebben een gezamenlijke verklaring ondertekend waarin ze de gewone Maleisiërs oproepen de vrijheid van meningsuiting te verdedigen en hun bezorgdheid kenbaar te maken aan de overheid.