Manifest van de globale actie van de volkeren

I° Deel

Het kapitaal is altijd mondiaal geweest. Zijn tomeloze drang naar expansie en winst kent geen grenzen. Altijd, zowel gedurende de slavenhandel van vorige eeuwen als tijdens de imperialistische kolonisatie van volkeren, van landen en culturen wereldwijd, heeft de kapitalistische accumulatie geteerd op het bloed en de tranen van de volkeren van deze aarde. Alleen weerstand van de basis heeft deze verwoesting en miserie in toom kunnen houden.

Vandaag hanteert het kapitaal een nieuwe strategie om zijn macht op te leggen en om de weerstand van de volkeren te neutraliseren. Die strategie heet ‘economische globalisering’ en bestaat in het afschaffen van de beperkingen die de naties opleggen aan de handel en aan de vrije kapitaalstroom.

De effecten van de economische globalisering tasten het weefsel van de maatschappijen en gemeenschappen van de hele wereld aan en voegen de volkeren samen tot een gigantisch systeem dat streeft naar winst en naar de controle over de volkeren en over de natuur. Woorden zoals globalisering, liberalisering en deregulering zijn als maskers die de groeiende ongelijkheid bedekken tussen elites en massa in rijke landen zowel als in de periferie.

Het nieuwste en belangrijkste fenomeen in het globaliseringsproces is het verschijnen van handelsovereenkomsten: ze zijn sleutelinstrumenten van accumulatie en overheersing. De WTO is veruit de voornaamste institutie die deze handelsakkoorden ontwerpt en doorvoert. Ze is het uitgelezen medium van het transnationale kapitaal om de mondiale economische overheersing te realiseren. De Uruguay-ronde heeft het bereik van het multilaterale handelssysteem (d.i. de akkoorden afgesloten onder de leiding van de WTO) drastisch uitgebreid, zodat het niet langer alleen over handel in fabrieksgoederen gaat. De WTO-akkoorden omvatten nu ook de handel in landbouwgoederen, in diensten, de intellectuele eigendomsrechten en de investeringmaatregelen. Die uitbreiding heeft een zware weerslag op economisch en op niet-economisch vlak. Zo heeft het algemeen akkoord op handel in diensten vérrijkende gevolgen voor alle culturen. De TRIP’s (Trade Related Intellectual Property Rights) en unilaterale druk dwingen vooral de landen met een rijke biodiversiteit tot het aanvaarden van nieuwe wetten die eigendomsrechten over levensvormen opeisen, wat noodlottige gevolgen heeft voor de biodiversiteit en voor de voedselveiligheid. Het multilaterale handelssysteem dat door de WTO belichaamd wordt, heeft een enorme impact op de nationale, economische en sociale politiek en daardoor op de omvang en de aard van de ontwikkelingskeuzes.

Ook op regionaal vlak maken de handelsakkoorden opgang. NAFTA (Noord-Amerikaans Vrijhandelsakkoord) is het prototype van een regionale, wettelijk bindende overeenkomst tussen rijke en ontwikkelingslanden en er zijn pogingen om dit model uit te breiden tot Zuid-Amerika. APEC (Economische Samenwerking Azië-Stille Oceaan) is een ander model waarin beide soorten landen samenwerken en het wordt meer en meer aangewend om nieuwe akkoorden in het kader van de WTO te verwezenlijken.

Het Verdrag van Maastricht is natuurlijk het grote voorbeeld van een legaal bindend akkoord tussen industrielanden.

Ook tussen ontwikkelingslanden bestaan er regionale handelsakkoorden, bijvoorbeeld ASEAN (Associatie van Oost-Aziatische Landen), SADC (Ontwikkelingssamenwerking in zuidelijk Afrika) en MERCOSUR (Gemeenschappelijke Markt in het zuiden van Latijns-Amerika). Al deze regionale akkoorden betekenen een overdracht van beslissingsmacht van het nationale niveau naar regionale instituties die nog verder van de mensen staan en nog minder democratisch zijn dan de natie-staat.

Alsof dat alles nog niet genoeg was, promoten de industrielanden nu een nieuw verdrag, het Multilateraal Akkoord over de Investeringen (MAI), dat de rechten van de buitenlandse investeerders sterk verruimt en het recht en de macht van de regeringen om de activiteiten van vreemde bedrijven en investeerders te reglementeren, fel beknot. Dit akkoord is momenteel tevens de belangrijkste poging om de globalisering en de ‘economische liberalisering’ uit te breiden. MAI poogt aan de volkeren de macht en het legitieme, soevereine recht te ontnemen om hun eigen economische, sociale en culturele politiek te bepalen.

Al die instellingen en akkoorden hebben dezelfde doeleinden: bewegingsvrijheid scheppen voor goederen, diensten en kapitaal; de controle van het transnationale kapitaal op de volkeren en op de natuur versterken; macht overdragen aan verre en ondemocratische instituties; de ontwikkeling verhinderen van economieën die self-reliant zijn en door de gemeenschap gedragen worden; de vrijheid beknotten van mensen die een maatschappij wensen op te bouwen berustend op menselijke waarden.

(Daarna onderzoekt de tekst de consequenties van de globalisering die door de WTO gepromoot wordt op diverse aspecten van de maatschappij):

- de concentratie van geld en macht enerzijds en de uitsluiting van een groot deel van de bevolking;

- uitbuiting, werkloosheid en dalende inkomens;

- gender-verdrukking;

- de strijd tot overleven van de inlandse volkeren;

- de verdrukte etnische groepen;

- de verwoesting van natuur en landbouw;

- de cultuur;

- kennis en technologie;

- opvoeding en jeugd;

- militarisering;

- migratie en discriminatie.

Het eerste deel van de tekst besluit:

De WTO, het IMF, de Wereldbank en andere instituties die achter de globalisering en de liberalisering staan, willen ons doen geloven in de gunstige effecten van de globale competitie. Hun akkoorden en politieke maatregelen zijn directe schendingen van de mensenrechten (burgerlijke, politieke, economische, sociale, culturele en arbeidsrechten) die besloten liggen in de internationale wetgeving en in vele nationale grondwetten en die behoren tot wat de verschillende volkeren verstaan onder ‘menselijke waardigheid’. Wij hebben genoeg van dit onmenselijk beleid. Wij verwerpen de competitie als oplossing voor de problemen van de volkeren. Concurrentie leidt alleen tot vernietiging van de kleine producenten en van de lokale economieën. Neoliberalisme is de echte vijand van de economische vrijheid.

II° Deel

Het kapitalisme heeft zich losgemaakt uit de broze banden die eeuwen van sociale strijd in de nationale context hadden geweven. Het houdt de natie-staat alleen in leven om de mensen te controleren en te verdrukken. Tegelijk ontwerpt het een nieuw transnationaal regelsysteem om zijn globale activiteiten te kunnen ontplooien. Wij kunnen het transnationale kapitalisme niet bestrijden met de traditionele middelen die wij in de nationale context gebruikten. In deze nieuwe, globale wereld moeten wij nieuwe vormen van strijd en solidariteit en nieuwe doeleinden en strategieën voor ons politieke werk uitvinden. We moeten onze krachten verenigen om verscheidene ruimtes te scheppen van samenwerking, gelijkheid, waardigheid, van rechtvaardigheid en vrijheid op menselijke schaal. Tegelijk moeten wij het nationale en transnationale kapitaal bekampen en de akkoorden en instellingen die door dat kapitaal in het leven geroepen worden om zijn macht te bevestigen.

Er bestaan heel wat wegen om weerstand te bieden tegen de kapitalistische globalisering en haar gevolgen. Op het individuele vlak moeten wij ons dagelijks doen en laten omschakelen, onszelf bevrijden van de wetten van de markt en van het najagen van eigen profijt. Collectief moeten wij diverse organisatievormen ontwikkelen op verschillende niveaus, want er bestaat geen unieke weg om de problemen op te lossen waarvoor wij staan. Die organisaties dienen onafhankelijk van regeringsstructuren en van economische machten te zijn en moeten gebaseerd zijn op directe democratie. Deze nieuwe vormen van autonome organisatie ontstaan en hebben hun wortels in de lokale gemeenschappen, maar tegelijkertijd cultiveren zij de internationale solidariteit en bouwen zij bruggen om de verschillende sociale sectoren, volkeren en organisaties te verbinden die overal in de wereld reeds de globalisering bestrijden.

Die instrumenten van coördinatie en capaciteitsopbouw scheppen ruimte om een waaier van lokale, kleinschalige strategieën in praktijk te brengen die in de jongste decennia door mensen over de hele wereld ontwikkeld zijn met de bedoeling hun gemeenschappen, buurten en kleine groeperingen onafhankelijk van de globale markt te maken. Directe banden tussen producenten en consumenten, zowel in de stad als op het platteland, lokale munten, leningen zonder interest en dergelijke, zijn de bouwstenen van lokale, duurzame en zelfredzame economieën die steunen op samenwerking en solidariteit in plaats van op competitie en profijt. Daar waar de globale financiële casino steeds sneller op sociale en ecologische aftakeling en op een economisch failliet afstevent, willen wij, de volkeren, opnieuw een duurzame levensstijl invoeren. Onze middelen en onze inspiratie komen voort uit de kennis en de technologie van de volksgroepen, uit hun illegaal bezette huizen en velden, uit hun sterke en levendige culturele diversiteit en uit hun vastberaden wil om gehoorzaamheid en respect te weigeren ten opzichte van alle verdragen en instellingen die de oorzaak van alle ellende zijn.

Tegenover regeringen die zich overal in de wereld gedragen als marionetten en instrumenten van het kapitaal en die een neoliberale politiek doorvoeren zonder enig debat onder hun eigen volk of onder hun gekozen vertegenwoordigers, blijft er maar één alternatief voor het volk: de handelsovereenkomsten vernietigen en voor zichzelf een directe democratie inrichten, vrij van dwang, van overheersing en van uitbuiting. Directe democratische actie die noodzakelijk samengaat met geweldloze, burgerlijke ongehoorzaamheid tegenover het onrechtvaardige systeem, is dus de enig mogelijke manier om de misdadige, door het kapitaal gedomineerde staatsmacht te breken. Die directe actie heeft ook het essentiële voordeel van onmiddellijk te werken. Natuurlijk aanvaarden wij in bepaalde omstandigheden ook het gebruik van andere actievormen.

Gecoördineerde actie is dringend nodig om het onwettelijke systeem van wereldbestuur af te breken, dat een combinatie is van transnationaal kapitaal en natie-staten, van internationale financiële instellingen en handelsakkoorden. Alleen een mondiale alliantie van volksbewegingen, die de autonomie respecteert en die de actieve weerstand ondersteunt, kan dat opdoemend globaal monster verslaan. Het neoliberalisme betekent verarming van de volkeren; het programma van ‘Peoples’ Global Action against “Free” Trade en WTO’ beoogt meer macht te verwerven voor de volksbewegingen door constructieve, directe actie en door civiele ongehoorzaamheid.

Wij bevestigen onze vaste wil om als volksbewegingen te strijden tegen elke vorm van onderdrukking. Maar wij beperken ons niet tot het bekampen van het onrecht dat ons wordt aangedaan. Wij engageren ons ook tot het bouwen van een nieuwe wereld. Wij zijn samen als mensen en als gemeenschappen, en onze eenheid heeft diepe wortels in onze diversiteit. Samen ontwerpen wij een visie op een rechtvaardige wereld en beginnen wij te bouwen aan het echte welzijn dat voortvloeit uit menselijke ontplooiing, natuurlijke goedheid, uit diversiteit, waardigheid en vrijheid.

Deze tekst werd opgesteld op de eerste conferentie van ‘Peoples’ Global Action’ die gehouden werd in Genève, einde februari 1998. Het gaat om een voorlopige versie, die nog geamendeerd kan worden door voorstellen van volksbewegingen. De tekst is uit het Engels vertaald en ingekort door Bob Hendrickx.